U organizaciji Kulturnog centra Bar i Zavoda za kulturu vojvođanskih Rumuna, u Dvorcu kralja Nikole održano je veče ,,Noć rumunske kulture”, na kojoj su učestvovali direktor Zavoda Ursu Todor i akademici Kosta Rosu, Božidar Šekularac i Cvetko Pavlović.
Viševjekovne su istorijske veze između crnogorskog i rumunskog naroda, što potvrđuju brojni toponimi, oronimi i patronimi sačuvani u kolektivnoj narodnoj memoriji. Crnogorski akademici Božidar Šekularac i akademik Cvetko Pavlović posvetili su dio svog naučno-istraživačkog rada prisustvu Vlaha u Crnoj Gori kroz istoriju i njihovom uticaju na crnogorsko biće. Tako su nastale knjige ,,Tragovi Vlaha u Crnoj Gori” akademika Šekularca, kao i ,,Onomastikon gornjih sela” i ,,Toponimija opštine Bar” u koautorstvu sa dr Cvetkom Pavlovićem.
Prema riječima Šekularca, ovo je vrlo intrigantna tema i njega su zanimali tragovi starih naroda na prostoru Crne Gore, a među najbrojnijima su svakako Vlasi.
- Pod uticajem Vlaha uređeni su katuni i plemena, što potvrđuje i činjenica da je sama riječ katun vlaškog porijekla. Katuni su se udruživali u zajednice formirajući plemena, koja su se organizovala u odbrani, dakle iz praktičnih razloga i radi lakšeg snalaženja. Očigledno se ta veza prenijela i na crnogorska plemena koja su se stvarala i formirala - kazao je akademik Šekularac.
Akademik Cvetko Pavlović kaže da naučnici iz Crne Gore već treću deceniju rade terenska i arhivska naučna istraživanja, afirmišući ne samo rumunsku i crnogorsku istoriju, nauku i kulturu, već i brojne zajednice koje baštine zajedničku istorijsku prošlost. Prema njegovim riječima, niko na Balkanskom poluostrvu ne može dokazati svoju etnogenetsku čistotu.
- Istorijske veze crnogorskog i rumunskog naroda koje traju više od šest vjekova, prožimale su se i održavale kako kopnenim putem, preko Balkanskog poluostrva, tako i pomorskim putem od Jadranskog do Crnog mora. Najstarija sakralna građevina Rumuna u Crnoj Gori je Vlaška crkva, podignuta na Podlovćenskom dolcu, u samom srcu naše prijestonice Cetinja, sagrađena 1450. godine. U toj crkvi crnogorski knjaz Nikola vjenčao se sa kneginjom Milenom, u toj crkvi je održano i bogosluženje povodom proglašenja kraljevine Crne Gore 1910. godine, iako su postojali i Cetinjski manastir i druge bogomolje. Kralj Nikola je ipak prednost dao Vlaškoj crkvi - kaže dr Pavlović, podsjećajući i na pomoć rumunskog naroda Crnoj Gori u katastrofalnom zemljotresu 1979. godine.
- Multietnička i multikonfesionalna Crna Gora ima čime da se pohvali u njegovanju tih odnosa, i sve je to važno u integrativnim procesima u EU, jer Rumunija je već članica evropske porodice i mislim da će nas ona podržati preko naučnih istraživanja i preko ove saradnje, jer imamo daleku zajedničku prijateljsku prošlost, od diplomatskih odnosa u vrijeme kralja Nikole, ugovora o trgovini i plovidbi, do ugovora o miru, posle Balkanskih ratova, kao i zemljotresa koji je zahvatio Crnogorsko primorje 1979. godine. Tada su država Rumunija i narod Rumunije pomogli mnogo našu zemlju, između ostalog i izgradnjom Doma zdravlja u Ulcinju, koji je i danas u funkciji - naglasio je akademik Cvetko Pavlović.
Publici je u Dvorcu kralja Nikole u ,,Noći rumunske kulture” predstavljena bogata izdavačka djelatnost Zavoda za kulturu vojvođanskih Rumuna iz Zrenjanina i otvorena izložba umjetničkih radova i fotografija ,,Vlasi sa Jadranske obale”, ,,Rumunske crkve iz Vojvodine” i ,,Rumunska sela iz Vojvodine”.
- Rumuna ima u Vojvodini 30.000, najviše u srpskom Banatu, u 10 opština, a ima nas dosta i u Beogradu, Novom Sadu, Vršcu, Pančevu... U Novom Sadu imamo i katedru za rumunski jezik i književnost, isto tako i u Beogradu, imamo i dvije srednje škole u Vršcu. Uglavnom, imamo veliku tradiciju u Srbiji i Vojvodini - kazao je rumunski akademik Kosta Rosu.
Prema riječima direktora KC Bar Ćazima Nikezića, Bar i Crna Gora, isto kao i Zrenjanin i Vojvodina, baštine dugu tradiciju skladnog suživota različitih naroda i vjera.
- Zato je i ova saradnja KC Bar i Zavoda za kulturu vojvođanskih Rumuna prirodna i spontana. Oni su prepoznali našu sredinu kao takvu, zajednicu sa visokim stepenom multietničkog sklada i poželjeli da se ovdje predstave i da zajednički promovišemo te vrijednosti, kroz prezentaciju njihove kulture, na čemu sam im neizmjerno lično zahvalan, ali i grad Bar, jer ovo je grad koji je u svim segmentima života uvijek okupljao - istakao je direktor KC Bar Ćazim Nikezić.D.S.


Zlatne medalje

Akademici Božidar Šekularac i Cvetko Pavlović su za doprinos izučavanju rumunske kulture i istorije na području Crne Gore dobili zlatne medalje Rumunskog univerziteta, a dr Šekularac je i počasni građanin Rumunske zajednice Vojvodine. Zavod za kulturu vojvođanskih Rumuna poklonio je barskom Kulturnom centru i gradskoj biblioteci 70 knjiga iz svoje bogate izdavačke produkcije.