Pre­vo­di i broj­ni tek­sto­vi i stu­di­je o Nje­go­šu u polj­skoj li­te­ra­tu­ri i knji­žev­noj na­u­ci do­kaz su da su ve­ze iz­me­đu cr­no­gor­skog i polj­skog na­ro­da i po­red je­zič­kih, ge­o­graf­skih i po­li­tič­kih pre­pre­ka, uvi­jek po­sto­ja­le, is­ta­kao je aka­de­mik Ne­nad Vu­ko­vić na tri­bi­ni „Pe­tar II Pe­tro­vić Nje­goš” ko­ja je odr­ža­na ju­če u Cr­no­gor­skoj aka­de­mi­ji na­u­ka i umjet­no­sti. Ovaj sla­vi­sta, od­li­čan po­zna­va­lac polj­skog je­zi­ka i kul­tu­re go­vo­re­ći o mje­stu Nje­go­ša u polj­skoj isto­ri­ji i kul­tu­ri i pre­vo­di­ma i ko­men­ta­ri­ma „Gor­skog vi­jen­ca” pod­sje­tio je da u 19. vi­je­ku po­sto­ji na­gla­še­no in­te­re­so­va­nje Po­lja­ka za Cr­nu Go­ru i Cr­no­gor­ce. Na stra­ni­ca­ma polj­skih li­sto­va u Var­ša­vi, Kra­ko­vu, La­vo­vu (ne­kad isto­rij­skom polj­skom gra­du a da­nas ukra­jin­skom cen­tru), Po­zna­nju, če­sto se pe­de­se­tih go­di­na 19. vi­je­ka po­ja­vlju­ju tek­sto­vi o Cr­noj Go­ri, če­sto vr­lo op­šir­ni i afir­ma­tiv­ni is­ta­kao je aka­de­mik Vu­ko­vić. Sam Nje­goš u polj­skim iz­bo­ri­ma do 1852. go­di­ne po­mi­nje se sa­mo kao vla­dar i vla­di­ka, a pro­na­đen je sa­mo je­dan ne­kro­log u ka­ra­kov­skom „Vre­me­nu” gdje vla­di­ku Ra­da po­ve­zu­ju sa po­e­mom „Gor­ski vi­je­nac”.
Naj­zna­čaj­ni­ji tekst u 19. vi­je­ku u ko­me se op­šir­no go­vo­ri o Nje­go­šu pje­sni­ku je onaj po­zna­tog sla­vi­ste Bro­ni­sla­va Gra­bov­skog, „Cr­na Go­ra i Cr­no­gor­ci”, ob­ja­vljen u var­šav­skom „Ne­djelj­ni­ku” 1877. go­di­ne, na­gla­sio je aka­de­mik Vu­ko­vić. On pod­sje­tio i da je štam­pa 1837. go­di­ne za­bi­lje­ži­la da je Nje­goš „ho­dio” Var­ša­vom na pro­pu­to­va­nju do Sankt Pe­ter­bur­ga, a upra­vo kra­jem `40. go­di­na 19. sto­lje­ća, ka­ko je uka­zao Vu­ko­vić, na polj­ski se po­ja­vlju­ju pr­vi pre­vo­di na­še ep­ske po­e­zi­je „Zi­da­nje Ska­dra” i „Že­nid­ba Mak­si­ma Cr­no­je­vi­ća”. Polj­ski list „Go­ni­ec Pol­ski” 1851. pre­no­si austrij­sku štam­pu oba­vje­šta­va­ju­ći či­ta­o­ce o smr­ti vla­da­ra i vla­di­ke Pe­tra II Pe­tro­vi­ća Nje­go­ša, ka­zao je aka­de­mik.
Za raz­li­ku od var­šav­ske, la­vov­ska štam­pa je če­sto i op­šir­no pi­sa­la o Nje­go­še­voj Cr­noj Go­ri, „O sta­nju i pro­mje­na­ma u pr­o­svje­ti i sud­stvu kod slo­bod­nog slo­ven­skog na­ro­da Cr­no­go­ra­ca”. Ne zna­ju­ći da je Nje­goš već umro, 1852. u jed­nim la­vov­skim no­vi­na­ma po­mi­nju Pu­sti­nja­ka ce­tinj­skog i „Srp­sko ogle­da­lo”.
Iako je Nje­goš bio sa­vre­me­nik mno­gih slav­nih Po­lja­ka kao što su Adam Mic­ki­je­vič, Zig­mund Kri­sinj­ski, Fre­de­rik Šo­pen, pi­sca „Gor­skog vi­jen­ca”, ka­ko je pri­mi­je­tio Vu­ko­vić, mno­go su vi­še in­te­re­so­va­li slav­ni polj­ski kra­lje­vi.
- On pje­va Vla­di­sla­vu III i Ja­nu: „Jan­ko bra­ni Vla­di­sla­va mr­tva/ što ga bra­ni kad ga neo­d­bra­ni/ - pod­sje­tio je Vu­ko­vić na stih ure­zan u na­šu na­rod­nu ko­lek­tiv­nu svi­jest. U iz­u­ča­va­nju Nje­go­še­vog dje­la u Polj­skoj i me­đu Po­lja­ci­ma po­seb­no mje­sto za­u­zeo je Hen­rik Ba­tov­ski (1907-1999) ko­ji je de­ce­ni­je ži­vo­ta po­sve­tio Nje­go­šu, a ko­ji je pre­veo dva­put na polj­ski „Gor­ski vi­je­nac”, do­da­je Vu­ko­vić. Pre­vo­di Ba­tov­skog Nje­go­še­vog spje­va svo­je­vr­me­no su iza­zva­li ple­mi­ku i kod nas i u Polj­skoj, a ve­ći­na srp­skih in­te­lek­tu­a­la­ca i te­o­re­ti­ča­ra knji­žev­no­sti po­zi­tiv­no se od­re­di­la pre­ma nji­ma.
Is­ti­ču­ći zna­čaj pre­vo­da „Gor­skog vi­jen­ca” na polj­ski je­zik, kao spo­ne iz­me­đu Nje­goš i Po­lja­ka, Vu­ko­vić je na­gla­sio i da su pre­vo­di­o­ci su­na­rod­ni­ci­ma po­red kom­pli­ko­va­ne pje­snič­ke slo­je­vi­to­sti tu­ma­či­li i eti­mo­lo­gi­ju.
- Za nje­go­šo­lo­ge „Gor­ski vi­je­nac” je naj­i­de­al­ni­ja osno­va da se na­đu u pro­ble­ma­ti­ci ko­ja se na­me­će na­u­ci o knji­žev­no­sti 20. vi­je­ka. Umjet­nič­ko dje­lo je uvi­jek u ži­ži te­o­ri­ja. Za nje­go­šo­lo­ge „Gor­ski vi­je­nac” mo­gao bi bi­ti, i je­ste, naj­i­de­la­ni­ja osno­va da se sa­vre­me­ni is­pi­ti­vač na­đe u po­lju ši­ro­ke, te­ško uhva­tlji­ve, te­ško ob­u­hva­ti­ve pro­ble­ma­ti­ke ko­ja se stal­no na­me­će na­u­ci o knji­žev­no­sti – za­klju­čio je aka­de­mik Ne­nad Vu­ko­vić. S.Ć.