Ve­li­ki pje­sni­ci čo­vje­čan­stva bi­li su ja­ko ve­za­ni i za sud­bi­nu svog na­ro­da, kao Dan­te, Ge­te i Pu­škin, ali ni­je­dan ta­ko kao Nje­goš, is­ta­kao je knji­žev­nik Mi­lu­tin Mi­ćo­vić u svo­joj be­sje­di u okvi­ru ma­ni­fe­sta­ci­je „Da­ni Nje­go­še­vi” ko­ju je u Nik­ši­ću or­ga­ni­zo­va­lo Knji­žev­no dru­štvo „Nje­goš”. Ovo­go­di­šnja ma­ni­fe­sta­ci­ja po­sve­će­na je 170. go­di­šnji­ci „Gor­skog vi­jen­ca” knji­zi ko­ju ne­će­mo, ka­ko je Mi­ćo­vić is­ta­kao, ni­ka­da do­gle­da­ti i do­či­ta­ti, pa iako ono što u njoj pi­še naj­vi­še go­vo­ri o na­šem čo­vje­ku i na­ro­du.
– I je­zik „Gor­skog vi­jen­ca” ima tu moć da u sva­koj te­škoj si­tu­a­ci­ji pro­ja­vi du­blji smi­sao ko­ji do ta­da ni­je­smo vi­dje­li. Mje­ri­ti se mje­rom Nje­go­še­vom sko­ro da je ne­mo­gu­će, ali na­rod ko­ji je na ivi­ci svog op­stan­ka ne­ma dru­gu knji­gu iz ko­je bi iš­či­tao svo­je sta­nje i svo­je pre­po­zna­nje – ka­zao je Mi­ćo­vić.
„Gor­ski vi­je­nac” na­stao iz du­bo­ke i vje­kov­ne kri­ze srp­skog na­ro­da, ko­ja je ro­di­la ta­kvog ge­ni­ja či­je je dje­lo oba­sja­lo vje­ko­ve i re­zve­dri­lo ne­bo iz­nad Cr­ne Go­re i sve­ci­je­log srp­stva. Du­bo­ki i su­štin­ski pre­o­kret ko­ji se de­sio kroz vla­di­ku Ra­da, sma­tra Mi­ćo­vić, ro­dio je kri­te­ri­jum op­stan­ka na­ro­da i mje­ru nje­go­ve neo­p­hod­ne mu­dro­sti.
– Kao i bi­blij­ski pi­sac, Nje­goš je vi­dio da je čo­vjek no­si­lac be­smrt­ne iskre, ali je ta iskra smi­je­ša­na i za­pre­ta­na u čo­vje­ko­voj gli­ni, to jest smrt­nom ti­je­lu, u su­mrač­nom vre­me­nu. Za­to je i pr­vo su­o­če­nje čo­vje­ko­vo sa so­bom-ne­zna­nje ko je i šta je. I to su­o­če­nje se ja­vlja sa unu­tra­šnjim po­tre­som ko­ji je u sra­zmje­ri sa si­li­nom pi­ta­nja ko­ja se ja­vlja­ju iz tog pr­vog su­o­če­nja – re­kao je iz­me­đu osta­log Mi­ćo­vić.
Te­melj srp­skog du­hov­nog i na­ci­o­nal­nog iden­ti­te­ta, is­ta­kla je pje­sni­ki­nja Mi­li­ca Ba­krač je­ste upra­vo „Gor­ski vi­je­nac”. Ona je pod­sje­ti­la da je za srp­sku kul­tu­ru go­di­na 1847. isto­rij­ska, jer sa Nje­go­šem i Vuk Ste­fa­no­vić Ka­ra­džić, Bran­ko Ra­di­če­vić i Đu­ra Da­ni­čić svo­jim dje­lom po­če­li su bor­bu za srp­ski je­zik i pra­vo­pis.
– Za­to je da­nas ne­mo­gu­će, iako bi mno­gi to htje­li, odvo­ji­ti Nje­go­ša od Vu­ka. Nje­goš je svo­jim „Gor­skim vi­jen­cem” po­sta­vio čvrst bra­nik i oslo­nac srp­skom je­zi­ku i ći­ri­li­ci, bra­nik Ko­sov­skom za­vje­tu i ne sa­mo u Cr­noj Go­ri već u či­ta­vom srp­skom na­ro­du – po­ru­či­la je ona i do­da­la da su „Da­ni Nje­go­še­vi” po­sve­će­ni isti­ni o Nje­go­še­vom dje­lu i da „po­tvr­đu­ju da po­sto­je pje­sni­ci ko­ji sli­je­de put nje­gov put, nje­go­vo ći­ri­lič­no slo­vo i Ko­sov­ski za­vjet”.
Ovo­go­di­šnje iz­da­nje „Nje­go­še­vih da­na”, ko­je se u or­ga­ni­za­ci­ji Knji­žev­nog dru­štva „Nje­goš” or­ga­ni­zu­je od 2008, a po­dr­ža­li su Kan­ce­la­ri­ja za di­ja­spo­ru Vla­de Sr­bi­je i Srp­ski na­ci­o­nal­ni sa­vjet Cr­ne Go­re. U pro­gra­mu su uče­stvo­va­li knji­žev­ni­ci Ran­ko Jo­vo­vić, Ili­ja La­ku­šić, Vi­šnja Ko­so­vić, Ko­sta Ra­do­vić, Ra­do­mir Ulja­re­vić, Be­ćir Vu­ko­vić, No­vi­ca Đu­rić, An­dri­ja Ra­du­lo­vić i Mi­ljan Ni­ko­lić. Na­stu­pio je i cr­kve­ni hor „Sv. no­vo­mu­če­nik Stan­ko” ko­jim ru­ko­vo­di Len­ka Du­ru­to­vić, gu­slar Slav­ko Go­ra­no­vić i poj­ci An­dri­ja Va­si­lje­vić i Go­ran Ju­rić.
B.B.