Piše:Dr Radoslav T. Stanišić Filmski i TV reditelj

Piter Vir se preselio u Holivud i nastavio uspješnu karijeru filmovima kao što su „Društvo mrtvih pjesnika” (Dead Poets Society, 1989), „Trumanov šou” (The Truman Show, 1998), „Gospodar i komandant” (Master and Commander: The Far Side of the Word, 2003) i „Bijeg iz divljine” (The Way Back, 2010).
Među brojnim sjajnim rediteljima koji su se opredijelili da rade u Australiji možemo izdvojiti Pola Koksa i Džejn Kempion.
Pol Koks (r. 1940) vjerovatno je najbolji reditelj koji trenutno radi u Australiji. Rođen u Holandiji, Koks je emigrirao u Australiju, gde je 1965. godine u Melburnu počeo da snima niskobudžetne eksperimentalne filmove. Njegovi prvi igrani fimovi „Iluminations” (1976) i „Inside Looking Out” (1977) bili su autobiografska djela snimljena minimalnim sredstvima, međutim film „Kostas” (1979), o grčkom novinaru koji je emigrirao u Australiju gdje radi kao taksista u Melburnu, dobio je ozbiljnu finansijsku pomoć od Filmske korporacije države Viktorija i predstavio Koksa kao ozbiljnog reditelja. Njegov sljedeći film, „Lonely Hearts” (1982), osvojio je nekoliko međunarodnih priznanja za svoj osjećajni opis laganog razvoja romanse između dvije sredovječne i stidljive osobe. Koksov film „Man of Flowers” (1983), sa zadivljujućom slikom i tonom, ostavio je dubok utisak na brojne kritičare svojim napetim, skoro hičkokovskim opisom jednog usamljenog čudaka. Film „My First Wife” (1984) zastrašujući je opis propasti i kraha desetogodišnje bračne veze. Ovaj film, kao i djelo „Man of Flowers”, snimio je talentovani direktor fotografije Jurij Sokol (r. 1937). Poslije senzualnog dokumentarnog filma o Egiptu, „Death and Destiny” (1985), Koks je snimio pravo remek-djelo, film „Cactus” (1986), vjerovatno najtaktilniji film proizveden u Australiji poslije „Izleta na Henging Rok”. Film „Cactus” govori o ljubavi dvije osobe, od kojih je jedna slijepa od rođenja a drugoj, koja je cijelog života imala normalan vid, prijeti sljepilo nakon saobraćajne nesreće. Ovaj film je nesporno složena mješavina snažne emocionalne drame, dokumentarističke tehnike i apstraktne eksperimentalne forme.
Džejn Kempion (rođena 1955. u Velingtonu na Novom Zelandu) nesporno je najzanimljiviji filmski umjetnik koji se poslednjih godina pojavio u australijskoj kinematografiji. Nekoliko njenih kratkometražnih filmova, snimljenih dok je još studirala na AFTS (Peel, 1982/83; Passionless Moments, 1983/84; A Girl‘s Own Story, 1983/84. i After Hours, 1984), osvojilo je brojna priznanja, pri čemu je „Peel” dobio Zlatnu palmu u Kanu kao najbolji kratkometražni film 1986. godine.
Eksperimentalni po svom obliku i okrenuti feminističkim temama, novi filmovi se bave pitanjima kao što su odnosi moći u porodici i seksualno zlostavljanje. Prvi igrani film Džejn Kempion, „Sweetie” (1989), crna je komedija o nastranoj mladoj ženi čiji emocionalni poremećaj konačno rastura cijelu porodicu. S druge strane, njen film „Anđeo za mojim stolom” (An Angel at My Table, 1990) zasnovan je na zastrašujućoj autobiografiji Dženet Frejm, žene pisca koja je pogrešno dijagnosticirana kao hronični šizofrenik i stoga bila zatvorena u duševnoj bolnici dobar dio svoje mladosti. Svoj treći igrani film, „Klavir” (The Piano, 1993), Džejn Kempion je snimila po sopstvenom scenariju. Priča započinje u viktorijanskoj Škotskoj, gdje mladu neudatu majku porodica šalje da stupi u unaprijed dogovoreni brak sa engleskim farmerom koji je emigrirao u divljinu priobalnog Novog Zelanda. Žena posjeduje „mračnu snagu” kojom sebe primorava da bude nijema i da „govori” samo posredstvom muzike koju izvodi na ogromnom klaviru koji uz velike muke donosi sa sobom.

(NASTAVIĆE SE)