-PRIREDILA: ŽIVANA JANjUŠEVIĆ


„... Za držinu na osnovi Zakona i nauke prava zna se čl. 200, 225 građanskog zakona. Državina je tvrda, kad je pravična, koja se osniva na osnovi nekog pravnog akta. Tuđe stvari bez volje onoga čije su ili bez presude, ili opredjeljenja zakona ne mogu se zauzeti i pravično držati.

Po čl. 202, 223 građanskog zakona državina kao fakat pretpostavlja pravo svojine.

Čl. 203 građanskog zakona: besavjestan je držalac koji zna ili po okolnostima doznati može, da je stvar tuđa, pa je ipak drži.

Čl. 813 Imov. zakona za Crnu Goru: za posjed nije potrebno samo držanje stavri, već je potrebna volja, da se stavr zadrži kao svoja...

Prema tome, ne može biti govora o držini od strane vojnih vlasti, bilo za vrijeme Tursko, Crnogorsko ili Austro-ugarsko, jer Manastir nije prestajao da drži u pravnom smislu „Pridvorac” i to je pravo za Manastir Patrijaršiju svako priznavao...” (AJ Beograd, fond 69, fasc. 140) (navodi mitropolit pećki Gavrilo Dožić, prim. priređ.).

Odnos države prema vjerskim zajednicama ubrzo se popravio, a time i status sveštenika. Radi uređivanja imovinskih odnosa Kraljevina SHS donijela je od 1921. do 1941. godine čitav niz zakona i podzakonskih akata, od kojih ćemo pomenuti samo neke koji su od značaja za status imovine vjerskih zajednica:

27. juna 1921. godine donijet je Zakon o ograničavanju državnih šuma. Odredbom čl. 1. Zakona propisano je: Opštinske, seoske, manastirske, crkvene i privatne šume, bratstveničke šume u Crnoj Gori i zabrani su one šume i zabrani, na koje je pribavljeno zakonim putem pravo svojine.

Godine 1929. Kraljevina SHS donijela je Zakon o katastru zemljišta, a 1930. godine Zakon o zemljišnim knjigama kao i prateće propise.

Godine 1930. donijet je Zakon o ograničavanju državnih šuma u Srbiji, Južnoj Srbiji i Crnoj Gori. Na osnovu odredaba ovog zakona obrazovani su sudovi za ograničenje državnih šuma. Rad ovih sudova trajao je sve do ratne 1941. godine. Veći dio arhivske građe o radu sudova za ograničavanje državnih šuma je sačuvan, ali nikada nije bio u pravnom prometu niti primjeni.

Godine 1929. donijet je Zakon o nazivu i podjeli kraljevine na upravna područja po kome je Kraljevina Jugoslavija bila podijeljena na 9. upravnih oblasti – banovina. Teritorija današnje Crne Gore bila je znatno uvećana i u sastavu Zetske banovine sa sjedištem na Cetinju.

Prema izvještaju Inspektorata Šuma na Cetinju broj 30 od 9.12.1919. godine, na teritoriji Kraljevine Crne Gore u granicama iz 1912. godine, „Osam manastira imaju šume od preko 200 hektara. Ostali manastiri su sa manjim šumama. Manastirske šume imaju dosta dobro određene granice pa i granične belege.” (Arhiv Jugoslavije, Beograd, Fond 68. Ministarstvo šuma i ruda 1919-1941. godine) Prema drugim dokumentima istog fonda, samo manastir Sv. Trojice u Majstorovini kod Bijelog Polja imao je preko 1000hektara šume, manastir Dovolja bio je u posjedu šume „Trigilj” površine od 920hektara, Manastir Dobrilovina bio je u posjedu šume „Crna poda”,...

Inspektorat šuma na Cetinju izvršio je 1921. godine popis svih šuma u Crnoj Gori – državnih, plemenskih, opštinskih, seoskih, crkvenih i privatnih. Prema tom popisu, u Crnoj Gori je 1921. godine bilo 9.035hektara državnih šuma, ili 3,40%.

U srezu nikšićkom crkvenih šuma bilo je 1.770hektara, u andrijevičkom 500, u podgoričkom 970, ukupno 3.240hektara. Očigledno je da kroz ovaj izvještaj nijesu obuhvaćene crkvene šume u srezovima pljevaljskom, bjelopoljskom, kolašinskom, šavničkom i dr.

U aktu Inspektorata šuma na Cetinju, broj 1057 od 16.11.1922. godine se navodi: ÂŤŠto se tiče u starim krajevima Crne Gore, za njih u pogledu svojine važe propisi opšteg imovinskog zakonika i zakona o šumama koji su važili i prije ujedinjenjaÂť. Srbiji i Crnoj Gori Član 1 Zakona propisuje: Opštinske, seoske, manastirske, crkvene i privatne šume, bratstveničke šume u Crnoj Gori i zabrani su one šume i zabrani, na koje je pribavljeno zakonim putem pravo svojine.

Zakon o ograničavanju državnih šuma u Srbiji, Južnoj Srbiji i Crnoj Gori stupio je na snagu 1930. godine. Na osnovu odredaba ovog zakona obrazovani su sudovi za ograničenje državnih šuma. Rad ovih sudova trajao je sve do ratne 1941. godine.


Nastaviće se

---