Povodom velikog hrišćanskog praznika Sv. Ćirila i Metodija, u Slovenskom kulturnom centru u Nikšiću održana je tribina „Svobodijada“ na kojoj je bilo riječi o tim svetiteljima. Dan kada se oni praznuju u većini slovenskih zemalja obilježava se kao Dan slovenske pismenosti, koji je na našim, srpskim prostorima zanemaren.
– Dan slovenske pismenosti obilježava se širom slovenskih zemalja, dugo i po tradiciji, pogotovo u Rusuji i Bugarskoj. Rekla bih da su jedino ovi naši srpski prostori zanemarili pomalo Dan slovenske pismenosti i Sv. Ćirila i Metodija. Ako se dobro sjećam u poslednje vrijeme jedino su postojala dva ili tri bogoslovsko– filozofska skupa posvećena njima, dakle su i proizašli zbornici, i osim toga i crkvene službe mislim da nikad i ničim nijesmo obilježavali ovaj veliki slovenski i sveslovenski, a pogotovo pravoslavni praznik, kazala je na tribini prof. dr Jelica Stojanović.
Ona je održala predavanje na temu „“Misija Ćirila i Metodija i srpski prostori”, ističući da su braća, Solunjani, Slovenima donijeli pismenost onakvu kakvu imamo do današnjih dana. Misija braće prosvetitelja počinje kada se moravski knez Rastislav obraća vizantijskom caru Mihailu, ističući da su se sloveni odrekli paganstva i da im treba učitelj koji bi im objasnio pravu hrišćansku vjeru. Svetitelji su na svom putu nailazili na brojne prepreke, bili su osporavani.
– Sv. Ćirilo i Metodije donose Slovenima pismenost onakvu kakvu imamo do današnjih dana. Dakle, hristijanizovanu slovensku pismenost na osnovu koje i uz koju Sloveni i primaju hrišćanstvo. Pokrštavanje Slovena je bilo i mnogo ranije, ali pokrštavanje u masovnom obimu i u gotovo potpunosti počinje tek sa primanjem slovenske pismenosti i sa prevodom Svetog pisma i svetih knjiga na slovenski jezik, istakla je prof. dr Stojanović.
Braća su sastavila prvo slovensko pismo– glagoljicu, prevodili su vjerske knjige na slovenski jezik pa su Sloveni poslije njih mogli vršiti službu na tom jeziku, umjesto na latinskom i grčkom. Prof. dr Stojanović je istakla da iz njihove neposredne prepisivačke djelatnosti nije ništa sačuvano, a da staroslovenskih spomenika ima šesnaest ali se taj broj povećava. Svi potiču s kraja desetog i prve polovine 11. vijeka, a od 16 deset su glagoljski, a šest ćirilski. Najstariji glagoljski spomenici su Zografsko jevanđelje, Marijino četvorojevanđelje, Sinajski psaltir, Asemanovo jevanđelje, Kijevski listići, dok je nastariji ćirilski natpis Samiulov natpis koji je jedini datiran, odnosno iz 993. je godine.
Urednica tribine „Svobodijada“, koju u Nikšiću organizuje Udruženje književnika Crne Gore(UKCG), Milica Bakrač kazala je da su sveta braća Slovenski apostoli čija je misija bila prvo političko sovješćivanje Slovena u istoriji. Zbog svog rada bili su proganjani i zatvarani i ne samo od neslovenskih protivnika već i od samih Slovena.
– Njihov rad je bio toliko uticajan da je pokret koji su stvorili ostao nesalomiv. Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga Ćirilo i Metodije su postavili temelje slovenskoj pismenosti. Njihovi učenici Kliment i Naum su sastavili pismo ćirilicu. Kod brojnih slovenskih naroda Rusa, Bugara, Makedonaca, Slovaka i Čeha, dan Sv. Ćirila i Metodija obilježava se kao Dan slovenske pismenosti i kulture, istakla je Bakrač.
Gosti tribine bili su pjesnici Ranko Mićanović, Radosav Bato Đurković i Igor Rems koji su govorili svoju poeziju.
B.B.