Dvodnevni naučni skup „11. novembar – sto godina od oslobođenja i ujedinjenja, održan je u organizaciji Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori u hotelu Vojvodina, u Igalu. Na skupu je učestvovalo oko 30 autora iz Beča, Podgorice, sa Cetinja, Bara, Berana, Nikšića, Beograda, Novog Sada, Sjenice, Banja Luke, Istočnog Sarajeva i Herceg Novog. U ime organizatora učesnike skupa je pozdravila prof.dr Jelica Stojanović ističući da je cilj skupa „potreba za rasvjetljavanjem hoda i toka istorije, žeđ i ljubav prema istini, rodu, bratu i zajedništvu”.
-Tu je i nasušna potreba da obilježimo jednu od najsjajnijih pobjeda i jedno od najveći stradanja u istoriji ratovanja za slobodu koja nije imala cijenu. Ovaj skup i zbornik koji će iz njega proisteći, naučnim i stručnim pristupom, sa izuzetnim poslenicima nauke i pera, koji su se odazvali pozivu, sigurni smo ostaće važan i nezaobilazni dokument, svjedočanstvo, kako, kao i uvijek, nadmoćno i neuništivo isijava i pojavljuje se istina. I kako se naukom, poštenim i predanim radom, otklanjaju zablude. Godina 1918. je simbol oslobođenja i ujedinjenja, slobode i zajedništva, izgleda svuda, osim u Crnoj Gori - kazala je, između ostalog, Stojanović i zajedno sa ostalim učesnicima izrazila osudu prema gestu Vlade Crne Gore da pojedinim srpskim intelektualcima bude zabranjen ulazak u Crnu Goru povodom obilježava velikog jubileja. Skup je pozdravio Jovan Vujičić sekretar Privredne komore Vojvodine koji je i njegov pokrovitelj, a na otvaranju su bili prisutni dr Zoran Bingulac, ambasador Srbije u Crnoj Gori, i Zoran Dojčinović konzul Srbije u Herceg Novom.
Akademik Zoran Lakić je govorio na temu „Oslobođenje i ujedinjenje Crne Gore i Boke”, kazavši da je period od sto godina dovoljan za objektivan sud i da su Crna Gora i Srbija dale svoj doprinos oslobođenju neoslobođene „braće”. On je govorio o načinu izbora učesnika 148 članova Podgoričke skupštine i naknadnoj pameti da je Podgorička skupština srušila Crnu Goru.
Dr Vojo Pavlović govoreći na temu „Francuska istočna armija i stvaranje Jugoslavije” naglasio je da su srpska vojska, dobrovoljci i civili imali ključnu ulogu na Solunskom frontu, a proboj Solunskog fronta rešavao je pitanje jugoslovenskog pitanja.
Goran Komar je govorio na temu „1918: Tri vijeka borbe za slobodu?”, a Jovan Markuš „Podgorička skupština - uzroci i posledice”.
Drugog dana skupa, zanimljivim predavanjem mitropolita Amfilohija na temu „Mitropolit Mitrofan Ban i mitropolit Gavrilo Dožić – učešće u oslobođenju i ujedinjenju nastavljen je rad skupa.
Riječ je o dva najznačajnija pravoslavna crkvenodostojnika u Crnoj Gori u prve dvije decenije prošlog vijeka.
-To su ličnosti koje su svoje djelo i svešenički rad ugradili u nastanku nove države u ostvarenju želje da narodi i narodnosti nekadašnje Jugslavije prvi put žive zajedno. Mitrofan Ban, rođeni Grbljanin, je objedinio Boku i Crnu Goru. Bio je prvi čovjek Mitropolije crnogorsko primorske. Čovjek u kog je knjaz, a zatim kralj Nikola imao puno povjerenje. Kralj Nikola je veliki srpski kralj koji je ostao vjeran ideji svog strica Njegoša o ujedinjeu srpskih zemalja -podsjetio je mitropolit Amfilohije.
Odanost toj ideji je i njegova pjesma „Onamo namo”.
- Dobro se sjetiti tih ličnost, kao što je dobro što ste ovim skupom željeli da pokažete onim koji to žele da znaju značaj ovog datuma. Tu je i ona lijepa pozitivna uloga sveštenstva gdje su prvi njihovi ljudi bili mitropliti Mitrofan Ban i Gavrilo Dožić. To je urezana istina o nama - kazao je mitropolit Amfilohije.
Dr Vasilj Jovović iz Nikšića govorio je o pravoslavnom sveštenstvu na Podgoričkoj skupštini. Zanimljivu temu je imao Budimir Aleksić koji je govorio o srpskim piscima koji su za temu imali Podgoričku skupštinu i ujedinjenje Crne Gore i Srbije: Mihailo Lalić, Milovan Đilas, Mila Bajić Podegerin...
Zanimljiv je bio i nastup Drage Bojović na temu „Jezički identitet Mojkovačke bitke Radovana Bećirovića Trebješkog” gdje je iznesena teza da je Bećirovićeva „Mojkovačka bitka” u narodu Crne Gore i srpskom korpusu nalik fragmentima iz Biblije ili stihovima „Gorskog vijenca”.Z.Š.


Progon mišljenja

Prvi dan rada završen je video porukom dr Čedomira Antića kome nije dozvoljen ulazak u Crnu Goru. On je poručio da „ova vlast Crne Gore želi i produbljuje podjele” i naglasio da nije bitno da li došao ili ne u Crnu Goru, već činjenica da su oni svojim radom i odlukom pokazli da je u Crnog Gori na snazi progon javne riječi i mišljenja.