-Pi­še: Mi­lu­tin Mi­ćo­vić
Na Pre­o­bra­že­nje ne tre­ba pi­sa­ti. Ali, za­što ja uzi­mam olov­ku da ne­što za­pi­šem, baš na Pre­o­bra­že­nje? Je li za­to što se pi­sa­njem mo­že uka­za­ti na ono što nad­ra­sta pi­sa­nje? Da, pi­sa­njem se mo­gu pro­pi­ti­va­ti ogra­ni­če­nja pi­sa­nja, i na­pi­sa­nog, da ne go­vo­ri­mo o ogra­ni­če­nji­ma sa­me am­bi­ci­je pi­sa­nja. U svje­tlo­sti pre­o­bra­že­nog li­ca, uvi­đa­mo sve ne­do­sta­ke pi­sa­nog. Jer, osi­ja­no li­ce, ve­će je od knji­ge, i mi­li­je od pje­sme.
Da­ni Pre­o­bra­že­nja, u du­bljim i me­lan­ho­lič­ni­jim du­ša­ma, mo­gu da pro­iz­ve­du ve­li­ku, ta­ko re­ći, ne­be­sku tu­gu. Jer svje­tlost sun­če­va, ko­ja je u mak­si­mu­mu, po­či­nje da za­do­bi­ja zlat­ne pla­mo­ve, ko­ji su ne sa­mo znak zre­lo­sti pri­ro­de, ne­go i opa­da­nja sun­ca. U ko­smič­kim raz­mje­ra­ma, na­sta­je opa­da­nje svje­tlo­sti, spa­da­nje s mak­si­mu­ma. Du­ša vo­li mak­si­mum, i u njoj na­sta­je ža­lost, kad kre­ne opa­da­nje s tog mak­si­mu­ma. Mak­si­mu­ma lje­po­te, lju­ba­vi, me­đu­sob­nog ža­ra.
Slič­no je u du­ši čo­vje­ko­voj, kao u ko­smo­su. Pro­mje­na je niz­bje­žna, smje­na svje­tla i ta­me, smje­na ra­do­sti i tu­ge. Eto, kroz to tre­ba pro­la­zi­ti.
Ima ta­kvih li­ca za ko­je ve­že­mo sa­mo lje­to, mak­si­mum svje­tlo­sti. I ona ne mo­gu da se uga­se u na­ma, i kad ih ne vi­di­mo, kad su da­le­ko, kad vi­še mo­žda i ne po­sto­je. Po­sto­je u sje­ća­nju, u bu­ji­ca­ma sje­ća­nja, iz­gri­ju još ja­sni­je. Ne­kad se ra­spu kroz na­še noć­no ne­bo, kao me­te­or. Sli­ka ra­si­pa­ju­ćeg me­te­o­ra na noć­nom ne­bu, pro­iz­vo­di taj krat­ki, mak­si­mal­ni si­jev lje­po­te, i nje­no ga­še­nje. I ne pro­sto ga­še­nje ne­go ne­ko ras­ta­pa­nje u noć­nom ne­bu. Je­di­no ple­me­ni­ta du­ša bo­lu­je zbog lje­po­te, jer ne mo­že bez nje, jer su­šti­na joj je u njoj.
Eto, ta lje­po­ta, nad­ra­sta pi­sa­nje, mi­šlje­nje, umo­va­nje, nad­ra­sta sve zem­ne bri­ge, po­di­že du­šu u mak­si­mum. Ob­na­vlja unu­tra­šnje go­re­nje, ra­đa­nje i rast unu­tra­šnjeg ne­ba. Du­ša je ne­bo. I ona mo­že da se po­dig­ne do ve­li­ke pro­zrač­no­sti, ti­he, naj­ti­še svje­tlo­sti i lje­po­te, kao što mo­gu za­čas da je uhva­te obla­ci, po­tre­si, gro­mo­vi, sa­mo­ra­za­ra­nja.
Ka­ko se na­vo­di u Je­van­đe­lju, Hri­sto­vi apo­sto­li, kad su vi­dje­li „ka­ko je li­ce Hri­sto­vo za­si­ja­lo kao sun­ce, a nje­go­ve ha­lji­ne bje­lje od sni­je­ga“ po­pa­da­li su od tog pri­zo­ra u ne­kom bla­žen­stvu, go­vo­re­ći je­dan dru­gom: „Ov­dje nam je do­bro bi­ti“. Do­bro je bi­ti u pri­su­stvu i pod dej­stvom te bla­ge svje­tlo­sti, pod ko­jom iš­če­za­va stvar­nost svi­je­ta, ali se ši­ri oza­re­no Pri­su­stvo, gdje je čo­vje­ku „ do­bro bi­ti“.
Va­tra je iz­laz, eg­zil, utje­ha. To je Hri­stos po­ka­zao svo­jim uče­ni­ci­ma. Ali im je re­kao da o tom ne pri­ča­ju dok ne ode sa svi­je­ta, iz ovog za­tvo­ra.
Ula­zak te ti­he svje­tlo­sti u ovaj svi­jet i ži­vot, je­ste ra­za­ra­nje ovog svi­je­ta i ži­vo­ta. Ra­za­ra­nje nje­go­vih ogra­ni­če­nja. Ra­za­ra­nje nje­go­ve si­gur­no­sti u se­bi sa­mom. Ra­za­ra­nje vla­sti, ko­ja ka­že da u ova­kvom za­tvo­re­nom svi­je­tu po­da­ni­ci­ma, vjer­ni­ci­ma da­je „ pu­nu si­gur­nost“. Tek u za­tvo­re­nom svi­je­tu i svi­je­sti mo­že da se or­ga­ni­zu­je, i na­met­ne vlast, ko­ja sta­vlja ta­kvu gra­ni­cu ži­vo­tu. Za­o­štra­va­ju­ći ovaj pa­ra­doks si­gur­no­sti u za­tvo­re­nom svi­je­tu i svi­je­sti, lo­gič­no se ja­vlja­ju i vla­sto­dr­šci ko­ji ma­zo­hi­stič­ki uži­va­ju u po­da­nič­koj „si­gu­r­no­sti“ svo­jih ra­je­tin­skih po­da­ni­ka. Ko ču­va svo­ju du­šu, iz­gu­bi­će je, a ko je da, do­bi­će je“. I taj je pa­ra­doks Hri­stos sa­op­štio, ko­jem je još do­dao, da re­lak­si­ra­mo te­mu: „Daj ca­ru ca­re­vo, a Bo­gu bo­ži­je“.
Eto to – Bo­gu bo­ži­je, tre­ba da­ti na­šu slo­bo­du, smi­sao ži­vo­ta, ne­be­skom, pre­o­bra­ženj­skom pu­tu. Eto, taj eg­zil, lič­na slo­bo­da, lič­na od­lu­ka, lič­ni stav - sve po­sta­je po­treb­ni­je i te­že ostva­ri­vo u Cr­noj nam Go­ri. Jer ona po­sta­je za­tvor za ču­va­nje du­ša ona­kvih ka­kve je ova vlast na­pra­vi­la. To je naj­cr­nja pri­ča u Cr­noj Go­ri, jer ima am­bi­ci­ju da po­sta­ne sve­o­bu­hvat­na. Na­rav­no, to je ne­mo­gu­će, ali je mo­gu­će da će u svom za­tvo­ru pro­gu­ta­ti mno­ge du­še. Mno­ge iz­u­bi­ja­ti, iz­ra­nja­vi­ti, omr­či­ti i na­je­sti ze­mlje za­bo­ra­va.
Mo­li­mo se Pre­o­bra­že­nju Go­spod­njem: daj iz­la­za iz ovog cr­no­gor­skog za­tvo­ra. Gdje su či­nov­ni­ci tog za­tvo­ra – cr­no­gor­ski bez­um­ni re­da­ri, raz­vod­ni­ci, po­žar­ni­ci, vod­ni­ci, pod­o­fi­ci­ri - pla­će­ni­ci no­vo­cr­no­gor­ske dr­ža­vo­tvor­ne za­blu­de. Pla­će­ni­ci no­vo­cr­no­gor­skog po­to­pa.
(Autor je knji­žev­nik)