-Piše: Milan Mišić

Najgore je (možda) prošlo, što ne znači da ima razloga za radovanje onome što dolazi. Pesimisti su i u ovom slučaju – obaviješteni optimisti.

Jedna po jedna zemlja ukidaju vanredno stanje, ali ne i sva ograničenja koja nameće vanredna situacija. Pandemija još traje, mada je SARS–KoV–2 – to je zvaničan naziv neprijatelja u ovom ratu – donekle oslabio. Koliko, to se mjeri brojkama novooboljelih i podleglih, koje variraju od zemlje do zemlje. Negdje se krivulja zaraze „zaravnjuje”, a negdje još uspinje.

Ali, bez obzira na situaciju, u većini zemalja su u toku mjere relaksacije do juče strogih zabrana kretanja i sastajanja. Lideri su prinuđeni da prave kompromis između prinuda koje, s jedne strane, donosi zdravstvena kriza bez presedana i pritisaka koje izazivaju urušavajuće ekonomije, s druge strane.

Dijagnoze i prognoze za ovo drugo su veoma sumorne. U najvećoj ekonomiji, američkoj, koja je i dalje svjetski rekorder sa 1,3 miliona zaraženih, više od 70.000 preminulih i predviđanjima da bi broj podleglih uskoro mogao da dostigne cifru od 3.000 dnevno – broj nezaposlenih od marta je narastao na više od 30 miliona.

Projekcije Evropske komisije su da će ovogodišnji učinak ekonomija 27 članica EU biti u minusu za 7,4 odsto, što bi, ako se ostvari, bila najdublja recesija u njihovoj istoriji.

Najteže su pogođene i inače najslabije ekonomske karike EU – Španija i Italija – sa projektovanim minusom od preko devet odsto. U njihovom društvu je i Grčka, koja je prije pandemije bila na izlasku iz svoje dužničke krize, čiji će pad BDP-a biti blizu deset odsto.

Najveća ekonomija EU, Njemačka, takođe je na putu u recesiju najveću od završetka Drugog svjetskog rata, sa predviđenim minusom od 6,5 odsto. Ekonomski vicešampion, Francuska, biće teže pogođena (8,5 odsto), dok će od EU još ne sasvim osamostaljeno Ujedinjeno Kraljevstvo, čiji je premijer Boris Džonson lično pregurao Kovid-19, prema prognozama eksperata Banke Engleske, doživjeti „najveći šok u poslednjih nekoliko stotina godina”.

Pošasti pandemije nije pošteđena ni geografski najveća zemlja svijeta, Rusija, gdje je broj smrtnih slučajeva dnevno premašio 10.000, a ekonomske aktivnosti umanjene su za trećinu. Ono što tamo pada u oči je da se predsjednik Vladimir Putin, koji je upravo obilježio dvije decenije na čelu Rusije, u ovoj krizi drži veoma diskretno, prepuštajući da njome upravljaju ešaloni funkcionera nižih nivoa.

Tamo gdje je sve počelo, u Kini, prvi ovogodišnji kvartal je donio prvu negativnu stopu rasta ekonomije koja u poslednjih pola vijeka zna samo za uspone. Drugo poluvrijeme krize Pekingu je, međutim, donijelo diplomatske probleme: sve veći je spoljni pritisak da se dodatno ispita kako se virus raširio i da li je tamošnje rukovodstvo preduzelo baš sve što je moglo da globalnu zarazu preduprijedi.

Neočekivano – a s obzirom na ovdašnje ekonomske i socijalne realnosti možda i ne – najveći optimizam kad je riječ o ekonomiji emituje se iz Srbije, gdje predsjednik Vučić tvrdi da će „ove godine Srbija po stopi privrednog rasta biti najbolja u Evropi, bićemo u plusu od jedan, a ne u minusu od tri odsto. A sledeće godine odosmo u nebesa”.

U Srbiji je, inače, upravo ukinuto vanredno stanje, a za 21. jun su zakazani parlamentarni, pokrajinski i lokalni izbori.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---