Dobitnik ovogodišnje NIN-ove nagrade je Dejan Atanacković za roman „Luzitanija” u izdanju beogradske izdavačke kuće „Besna kobila”. On je 64. laureat ovog prestižnog književnog priznanja. Stručni žiri koji je juče u podne trebalo da saopšti dobitnika nagrade, odluku je donio sa sat vremena zakašnjenja, poslije duge rasprave. Žiri je radio u sastavu Tamara Krstić, Jasmina Vrbavac, Zoran Paunović, Mihajlo Pantić i Božo Koprivica (predsjednik). Odluku nijesu donijeli jednoglasno, odnosno, Atanacković je dobio tri glasa žirija, Mira Otašević jedan i Srđan Srdić jedan. Za „Luzitaniju” su glasali Tamara Krstić, Zoran Paunović i Mahilo Pantić, dok je Jasmina Vrbavac glasala za „Srebrna magla pada” Srđana Srdića, a Božo Koprivica za roman „Gorgone” Mire Otašević.
U finalu su pored Atanackovićevog debitantskog romana bila još i djela „Srodnici” Jovice Aćina, „Gorgone” Mire Otašević, „Danas je sreda” Davida Albaharija i „Srebrna magla pada” Srđana Srdića.
Jovica Aćin i Dejan Atanacković konkurisali su sa svojim prvjencima, dok je Srđan Srdić prethodnih godina dva puta bio u drugom krugu, a Mira Otašević u finalu, dok je David Albahari već ovjenčan NIN-ovom nagradom 1996. za roman „Mamac”.
Svečana dodjela nagrade i obilježavanje 83. rođendana NIN-a biće upriličeni u Jugoslovenskoj kinoteci 22.januara u 17 časova.
U obrazloženju NIN-ovog žirija je navedeno da se u romanu „Luzitanija” pripovijeda fantazmagorijsko-alegorijska povijest iz vremena Prvog svjetskog rata, viđenog iz višestruko pomerene, višeslojne perspektive.
- Ukrštajući erudiciju i snažnu imaginaciju, Atanacković stvara kompleksnu sliku svijeta u kojoj se ludilo doživljava kao ostrvo razuma u sveopštoj sumanutosti ratne stvarnosti - naveo je žiri, a prenosi RTS. Članovi žirija su primijetili da „dijelom oslonjen na tradiciju fantastičnog realizma, dijelom nastajući na transponovanju i očuđenju dokumentarne građe, a dijelom na saznanjima iz prirodnih nauka i psihologije, roman `Luzitanija` sklopljen je od niza dinamičnih, vizuelno i retorički upečatljivih poglavlja”.
- Preispitujući temu ludila kao utočišta i kao način suprotstavljanja haosu, Atanacković ispisuje priču koja sugestivno nadilazi sopstvene vremenske i prostorne koordinate i izrasta u univerzalnu priču o temeljnim egzistencijalnim i društvenim pitanjima savremenog svijeta - stoji u obrazloženju žirija.
Atanacković, koji živi i radi u Firenci, obratio se novinarima putem Skajpa izrazivši uzbuđenje i zahvalnost za „veliku čast“, dodajući da je bio oduševljen samim ulaskom u prvi krug čime se, kako je rekao, našao okružen značajnim imenima srpske književnosti.
- Zahvalan sam što je nagrada dodijeljena djelu, a ne imenu, što je djelo našlo svoj put do čitalaca i stručne javnosti. Fascinira me činjenica da knjiga, otkako se pojavila u knjižarama, funkcioniše kao živo biće i stiče svoj put i vidljivost mimo autora - rekao je Atanacković.
Na pitanje novinara koliko je bavljenje vizuelnom umjetnošću uticalo na kreiranje slika i likova u romanu, Atanacković je rekao da činjenica da dolazi iz svijeta vizuelnih umjetnosti nije isključila njegovo bavljenje tekstom, koji se pojavljivao u njegovim radovima i na izložbama i dodao da je kreiranje slika u romanu slično radu na izložbi.
Na molbu da prokomentariše rečenicu u romanu da je Luzitanija najmanja država na svijetu sa najdubljim sukobom između progresa i ludila, Atanacković je podsjetio na viševjekovnu stigmu u vezi sa ludilom i da je kroz istoriju ovladavanje ludilom značilo vrstu progresa. Skrenuo je pažnju na obespravljenost mnogih grupa u današnjem društvu, poput osoba sa invaliditetom, na ugroženost osnovnih ljudskih prava.
- Mislio sam da je neophodno da zamislimo državu koja će biti primjer dobrog projekta, a da bude sačinjena i zamišljena od strane marginalizovane populacije - objasnio je Atanacković.Ž.J.


Vizuelni umjetnik koji radi sa psihijatrijskim pacijentima

Dejan Atanacković (Beograd, 1969), kome je ovo prvi roman, živi na relaciji Firenca-Beograd i predaje više predmeta iz oblasti vizuelne umjetnosti i kulture na univerzitetskim programima u Firenci i Sijeni. Sarađuje sa firentinskim Muzejom prirodnih nauka na predmetu „Body Archives”, posvećenom istoriji predstava ljudskog tijela. Posljednjih godina vodi radionice zasnovane na dijalogu i saradnji studenata i psihijatrijskih pacijenata. U Beogradu je, uz podršku Muzeja savremene umetnosti, pokrenuo „Drugi pogled”, inicijativu za nove narativne tokove, kroz javni rad beogradskih alternativnih vodiča. Kao vizuelni umjetnik, od devedesetih realizuje samostalne izložbe i kustoske projekte. Pojedini Atanackovićevi radovi dio su muzejskih i privatnih kolekcija.


Žiri o „Luzitaniji”

Predsjednik žirija za NIN-ovu nagradu Božo Koprivica rekao je da je Dejan Atanacković jako dobro kontrolisao sudbine velikog broja junaka u dugom periodu od Prvog svjetskog rata do ovih dana.
- Jezik je jako bogat, jer autor koristi različite discipline od slikarstva do botanike. Njegova posebna država je smještena 1916. tamo gdje je ležao jedan od najvećih srpskih pisaca Petar Kočić. Bila bi sreća da ova naša Srbija danas ima takvu vladu sa doktorom Stojimirovićem na čelu - ocijenio je Koprivica, koji je više govorio o romanu „Gorgone“ Mire Otašević, koji vidi kao „poziv na otpor zlu, na borbu protiv ravnodušnosti i zla koje nam je pred nosom“.
Članica žirija Jasmina Vrbavac navela je da su svih pet romana zalužili da uđu u najuži izbor i da su u svakoj knjizi vidjeli potencijal i razloge zašto bi mogla da ponese NIN-ovu nagradu, što je objašnjenje i dugog vijećanja članova žirija. „Luzitanija“ je, prema njenom mišljenju, zanimljiv roman prvjenac u kome autor, zahvaljujući tome što dolazi iz svijeta vizuelnih umetnosti, izuzetno dobro pretvara jezik u slike.