Za­vr­še­tak ovo­go­di­šnjeg, 31. fe­sti­va­la Grad te­a­tar obi­lje­ži­lo je otva­ra­nje iz­lo­žbe skulp­tu­ra „Ću­ta­nje ka­me­na”. Autor­ka iz­lo­žbe je dr Raj­ka Bo­ško­vić, a Grad te­a­tar pri­re­đu­je je u sa­rad­nji sa Mu­ze­jom sa­vre­me­ne umet­no­sti u Be­o­gra­du. Iz­lo­žba se mo­že po­gle­da­ti do 1. sep­tem­bra u cr­kvi San­ta Ma­ri­ja. Po­stav­ku či­ne skulp­tu­re u ka­me­nu iz Zbir­ke MSU va­ja­ra: Vi­de Jo­cić, Jo­va­na Kra­to­hvi­la, Mi­lu­na Vi­di­ća, Mom­či­la Kr­ko­vi­ća, Nan­do­ra Gli­da, Je­le­ne Jo­va­no­vić, Ne­boj­še Mi­tri­ća, Mi­o­dra­ga Dam­nja­no­vi­ća, Sa­ve San­di­ća, Loj­ze­ta Do­li­na­ra i Pa­vla Pe­ri­ća.
Otva­ra­ju­ći iz­lo­žbu isto­ri­čar­ka umjet­no­sti Lji­lja­na Ze­ko­vić, mu­zej­ski sa­vjet­nik u Na­rod­nom mu­ze­ju Cr­ne Go­re, is­ti­če da već na­ziv „- Ću­ta­nje ka­me­na” kva­li­ta­tiv­no mi­je­nja naš per­cep­tiv­ni i spo­znaj­ni od­nos pre­ma pred­sta­vlje­nim ra­do­vi­ma. Ze­ko­vi­će­va na­vo­di i da sva­ka od iz­lo­že­nih skulp­tu­ra, kao da pu­bli­ku uvo­di u taj­ne va­jar­stva, pre­ko ka­me­na – iskon­ske, sta­me­ne, tvr­de, čvr­ste i pri­vid­no hlad­ne ma­te­ri­je. „Ka­men sam po se­bi pred­sta­vlja ta­jan­stve­ni uni­ver­zum u ko­jem vla­da ma­gi­ja pri­vid­ne ti­ši­ne”, do­da­je Ze­ko­vi­će­va i ka­že:
- Ri­ječ je o ma­te­ri­ji ko­ja ar­ti­stič­kim ob­li­ko­va­njem do­bi­ja cje­lo­vi­tost ko­ju mo­že­mo iz­jed­na­či­ti sa svoj­stvi­ma bit­ka po se­bi. Iz­lo­žbu je osmi­sli­la dr Raj­ka Bo­ško­vić, uva­že­na isto­ri­čar­ka umjet­no­sti i mu­zej­ski sa­vjet­nik u MSU u Be­o­gra­du, ko­ja u pri­stu­pu skulp­tur­skom dje­lu uno­si no­tu po­et­skog na­dah­nu­ća i emo­tiv­no­sti, ver­bal­no ob­li­ku­ju­ći svoj du­bin­ski for­mi­ran pro­fe­si­o­nal­ni stav sa po­seb­nim osje­ća­jem hu­ma­no­sti i to­pli­ne. Njen od­nos pre­ma ka­me­nu, kao i kod ve­ći­ne lju­di iz­ni­klih iz ovog cr­no­gor­skog kr­ša, po­sje­du­je je­din­stve­nu du­hov­nu, čul­nu i spi­ri­tu­al­nu vri­jed­nost. Ta­ko i li­kov­ni stva­ra­o­ci ko­je je oda­bra­la za ovu iz­lo­žbu na naj­bo­lji na­čin re­pre­zen­tu­ju ide­ju da se pre­ko ar­he­tip­skih sli­ka i mi­to­lo­ge­ma, sve­de­nih i je­zgro­vi­tih for­mi, is­po­štu­je ka­men kao iskon­ska ma­te­ri­ja-pra­ma­te­ri­ja kre­a­tiv­ne mo­guć­no­sti sa­vre­me­ne va­jar­ske prak­se, re­kla je Lji­lja­na Ze­ko­vić. Bo­ško­vi­će­va po­stav­ku pred­sta­vlja kroz tri cje­li­ne: „Ze­mlja / ka­men / tlo”, „Ti­je­lo / čo­vjek / dvo­je” i „Li­ce / lič­nost / lik”.
„Pre­zen­ta­ci­ja iz­lo­žbe u ovom am­bi­jen­tu cr­kve San­ta Ma­ri­ja pod­sje­ća me na drev­no vje­ro­va­nje da se neo­bra­đen ka­men spu­šta s ne­ba, i iz­mje­njen se uz­di­že pre­ma nje­mu. Ta­ko vi­di­mo da hram mo­ra da se ra­di od neo­bra­đe­nog ka­me­na, jer ga dli­je­to skr­na­vi, isto ta­ko ako čo­vjek na nje­ga dje­lu­je i on ga skr­na­vi, ali ako na nje­ga dje­lu­je ne­be­ska, du­hov­na si­la – ob­ra­đen ka­men do­bi­ja pro­svje­tlje­nje bo­žan­ske spo­zna­je. U ovom kon­tek­stu, ob­ra­đe­ni ka­men iz ko­jeg je iz­ni­kao ovaj sve­ti hram cr­kve San­ta Ma­ri­ja i va­jar­ska dje­la u ka­me­nu iz ko­jeg su vje­šte ru­ke umjet­ni­ka oslo­bo­di­le za­ro­blje­nu for­mu, pred­sta­vlja­ju plod uz­vi­še­ne du­hov­no­sti po mje­ri čo­vje­ka i Bo­ga”, iz­ja­vi­la je Ze­ko­vić, is­ti­ču­ći da će iz­lo­žbu pro­gla­si­ti otvo­re­nom upra­vo ri­je­či­ma Raj­ke Bo­ško­vič.
- Ka­men, kao i umjet­nost, upr­kos svim ten­den­ci­ja­ma „kra­ja umjet­no­sti”, ere no­vih ma­te­ri­ja­la i od­ba­ci­va­nja onih tra­di­ci­o­nal­nih, ne­pri­ko­sno­ve­no op­sta­je i osta­je (za)uvi­jek svje­do­čan­stvo če­žnje ljud­skog bi­ća da osta­vi trag – i u pro­sto­ru, i u vre­me­nu – do­da­la je Ze­ko­vi­će­va.
Broj­noj pu­bli­ci u cr­kvi San­ta Ma­ri­ja obra­ti­la se i Mi­le­na Lu­bar­da Ma­ro­je­vić, v.d. di­rek­to­ra Grad te­a­tra, ko­ja je is­ta­kla zna­čaj ova­ko re­pre­zen­ta­tiv­ne iz­lo­žbe.
Ž.J.

Na­uč­ni skup
U cr­kvi San­ta Ma­ri­ja ju­če je odr­žan i struč­ni skup pod na­zi­vom „O ka­me­nu – van­vre­me­nost i sa­vre­me­nost”, na ko­jem su, po­red dr Raj­ke Bo­ško­vić, go­vo­ri­li struč­nja­ci iz raz­li­či­tih obla­sti, pri­je sve­ga isto­ri­je i te­o­ri­je umjet­no­sti, li­kov­ne i pri­mi­je­nje­nih umjet­no­sti, kao i ge­o­lo­gi­je i ar­he­o­lo­gi­je – mr Pe­tar Vu­jo­še­vić, sli­kar, mo­za­i­čar (autor i osni­vač Be­o­grad­skog fe­sti­va­la mo­za­i­ka i Umjet­nič­kog fe­sti­va­la Vir­ski, Bar), dr Kri­sti­na Ša­rić (pe­tro­log), dr Jo­sip Ša­rić (ar­he­o­log), Zlat­ko Gla­mo­čak, slo­bod­ni umjet­nik, Go­ran Čpa­jak, va­jar. Spe­ci­jal­ni gost bio je cr­no­gor­ski pje­snik Dra­go Mi­jo­vić, ko­ji je go­vo­rio sti­ho­ve „O ka­me­nu u vje­ko­ve”.