-PIŠE: DR VUKIĆ ILINČIĆ

Osman A. Đikić je rođen u Mostaru 1879. godine, u veoma uglednoj građanskoj porodici. U svom rodnom gradu je završio osnovno obrazovanje i četiri razreda niže gimnazije, a bio je upisao i peti. Zbog otvorenog izjašnjavanja da je Srbin, okupatorska vlast ga je izbacila iz petog razreda gimnazije. Zbog toga je morao da svoje dalje školovanje nastavi u Beogradu, Carigradu i Beču. U Beču je završio Trgovačku akademiju. Još kao gimnazijalac u Mostaru družio se sa poznatim srpskim književnicima Aleksom Šantićem, Svetozarom Ćorovićem i Jovanom Dučićem. Bio je i pod snažnim uticajem Zmaja Jove Jovanovića, Vojislava Ilića, Jelene Dimitrijević... Kao pesnik i sakupljač narodnih umotvorina delovao je od 1896. do 1903.godine. U svom književnom radu i drugom javnom delovanju bio je dosledan u iskazivanju svog srpskog nacionalnog opredjelenja. Iza sebe je ostavio tri zbirke pesama. Prva je bila „Pobratimstvo“ zajedno sa Omer-begom Sulejmapašićem - Despotovićem i S Avdom Karabegovićem Zvorničkim 1900. godine. Druga je zbirka pjesama „Muslimanskoj mladeži“, koja je štampana u Dubrovniku 1902. godine. Treća zbirka pjesama pod naslovom „Ašiklije“ publikovana je u Beogradu 1903.godine. Ostale su mu nedovršene drame „Zlatija“ i „Muhadžir“. Takođe mu je ostala neštampana i zbirka lirskih muslimanskih pesama od 5.000 stihova pod naslovom „Hercegovački biser“. Đikić je 1906.godine ušao u uredništvo „Bosansko-hercegovačkog glasnika“, koji je pokrenuo Omer-beg Sulejmanpašić. Tada je činio značajne usluge muslimanskoj opoziciji koja se borila za vakufsko-mearifsku autonomiju. Osman Đikić je sa svojim prijateljem, saborcem i sugrađaninom Smail-agom Ćemalovićem bio jedan od pokretača i uradnika časopisa „Musavat“ 1909. godine, koji je izlazio u Mostaru, a u javnosti je bio poznat kao srbofilski. Takođe je bio jedan od pokretača lista „Samouprava“, koji je počeo da izlazi 1912. godine.
Osman A.Đikić je bio veoma obrazovan za ono vrijeme i to još u dosta letargičnoj i dezorijentisanoj muslimanskoj sredini. Znao je turski, njemački i francuski. Đikić je imao posebno značajnu ulogu u osnivanju i radu Kulturno-prosvjetnog društva „Gajret“, koje je osnovano 1903. godine. To društvo je svoju aktivnost usmjerilo na školovanje siromašne muslimanske omladine obezbjeđivanjem finansijskih sredstva i osnivanjem đačkih domova (konvikti), jer je u to vrijeme bilo veoma malo svjetovno i evropski školovanih muslimana.
Kao dugogodišnji sekretar tog društva uspješno je njegov rad usmjeravao prosrpski i oko njega okupljao muslimansku omladinu. Društvo „Gajret“ bilo je otvoreno i za srpsku pravoslavnu omladinu, a u rukovodstvima i među aktivistima društva bilo je i pravoslavaca. Ta muslimanska omladina trebalo je da se školuje i nacionalno osvješćuje, u čemu su „Gajret“ i Osman Đikić lično imali značajnog uspjeha i pored razorne politike i velike propagande Austro-Ugarske u Bosni i Hercegovini. U svom radu i djelovanju bio je istrajan i sistematičan. Osman A. Đikić se, kao i dva prethodna muslimanska književnika i njegova istomišljenika, razbolio od tada neizlječive tuberkuloze. Umro je 1912. godine u 33. godini života, kada je bio u najvećem naponu intelektualne snage.
Najkraće, ovo je rad o generaciji muslimanskih književnika koji su bili prvi poslije austrougarske okupacije, a koji su se izjašnjavali kao pripadnici srpske književnosti, krčili put u borbi za nacionalno osvješćivanje muslimana, a posebno omladine. Slobodno se može reći da su oni bili, a posebno Omer-beg Sulejmanpašić- Despotović, Avdo Karabegović Hasanbegov, S Avdo Karabegović Zvornički i Osman A. Đikić, „toliko nacionalni koliko i književni radnici; gotovo više nacionalni nego književni“. Kod svih njih pjesme, kao i ostali radovi, najčešće su bile sredstvo, a ne cilj. Shvatili su nastale promjene i nove izazove. Stvarali su i više nego što je bilo objektivno moguće u takvoj sredini i u takvom političkom i društvenom miljeu Bosne i Hercegovine i njenog okruženja.
„Oni su u vrijeme velikog pritiska na Srbe i njihovog predstavljanja u najgorem svjetlu u zapadnim medijima i institucijama raskrstili sa predrasudama, svojim i svoje okoline, i izdigli se iznad onih čija su nacionalna osjećanja bila zakržljala ili ućutkana“, zaključuje akademik Salih Selimović.
(KRAJ)