-Piše: dr Radenko Šćekić

Frenetični govor za govorom, borbeni članci u štampi, apel za apelom – bila je to snažna propagandna ofanziva na javnost nezadovoljnu dotadašnjom vlašću. U toj propagandnoj kampanji Hitler je obilato upotrebljavao tadašnja savremena tehnička sredstva, a između ostalog je često koristio avion da bi na što više mjesta održao propagandne govore. Tako je 15. jula 1932. započeo veliki agitacioni let iz Minhena i do 30. jula govorio je u preko 50 gradova. Zborovi su uvijek bili masovni, jer se očevidno računalo na efikasnost rada sa masom usled stvaranja jedinstvene psihološke emotivne reakcije. U Brandeburgu i Potsdamu firer je govorio pred više od 60.000 ljudi, u Berlinu čak pred 120.000 itd. Još uvijek izuzetno impresivno za to vrijeme, radio je korišćen u do tada neupotrijebljenom obimu za propagandu jedne partije. Korišćenje tehničkih sredstava povećalo je moć dejstva nacističke propagande, jer se na taj način proširivao dodir sa stanovništvom i istovremeno ostavljao jači utisak. Slušanje stranih radio-stanica je bilo kažnjavano smrću, štaviše, vrhovni sud Rajha protumačio je propis tako da se smrtna kazna mora izreći i onim njemačkim građanima koji je sa odašiljača u inostranstvu slušao samo muziku.

Nacionalsocijalizam (nacizam) je dugo zasnivao svoj program i privlačnost za velike dijelove tadašnjeg njemačkog društva na antikomunizmu i neprijateljstvu prema SSSR. Sasvim iznenada Hitler je sklopio pakt sa Staljinom (pakt Ribentrop – Molotov) i propaganda je postala radikalno drugačija: naglašena je dotle zanemarena plutokratska crta, pa su za glavne neprijatelje proglašene zapadne države. U SSSR toga vremena događao se simetričan proces – arhineprijatelj i ubica njemačkih komunista (Hitler), postao je odjednom pristojan državnik u koga se može imati povjerenje, a za Drugi svjetski rat sve do 22. juna 1941. (do iznenadnog napada Njemačke na SSSR) bile su krive „imperijalističke sile Zapada”, koje će se od toga datuma opet iznenada pretvoriti u saveznike i prijatelje.

Od samog početka nacističke vladavine, u okviru vlade obrazovano je Ministarstvo za narodno prosvećivanje i propagandu (Reichministrerium fur Volksaufklarung) na čijem čelu se nalazio J. Gebels (Joseph Geobels). Ministarstvo je bilo podijeljeno na 11 odjeljenja od kojih je svako od njih imalo za cilj ostvarivanje interesa njemačke države i nacije u skladu sa idejama nacističke partije. Ministarstvo utiče na obrazovanje određenog pogleda na svijet i bavi se propagandom praktično kroz svako odjeljenje u različitim oblastima društvenog života i duhovnog stvaralaštva. Ovdje je uočljivo nastojanje, da se kroz tehnike direktne, otvorene propagande, tehnike vertikalne propagande i tehnike ponavljanja sadržaja postigne što veća efikasnost u što širim slojevima društva. Njemačka radio-propaganda se u velikoj mjeri pridržavala jednog od osnovnih postulate savremene propaganda koji je na određeni način uveo Hitler, da će stalno ponavljanje nekih činjenica, nužno ostaviti određene tragove i da se nakon nekog vremena ljudu neće pitati o njihovoj istinitosti i izvorima, već ih prihvatati kao istine. Za milione ljudi Hitlerova nacistička država se poistovjetila sa Njemačkom. Čim se on jednom dokopao državne vlasti, borba protiv njega značila je u suštini isključivanje iz njemačke zajednice. Kada su sve druge političke partije nestale tada je nacistička partija postala Njemačka, a opirati se njoj značilo je opirati se Njemačkoj. Kako je isticao Erik From, izgleda da običan čovjek najteže podnosi osjećanje da se ne poistovećuje sa nekom većom grupom. Tako da koliko god se njemački građani protivili načelima nacizma, ako moraju da biraju između usamljenosti i osjećaja da pripadaju Njemačkoj, većina će odabrati ovo drugo. Uočljivo apostrofiranje propagandnog načela personalizacije politike – indentifikaciju određene politike sa određenim političarem, liderom, vođom – firerom, odnosno, dovođenje u neraskidivu vezu određenog političkog programa i ideja sa jednom ili više konkretnih ličnosti.


(NASTAVIĆE SE)

---