-Priredio: Miladin Veljković

Srpska i turska vojska bile su uparađene na gradskom polju koje se nalazilo između varoši i utvrđenog grada. Prisutni su bili svi diplomatski predstavnici u Srbiji, mitropolit Mihailo, zapovjednik beogradske tvrđave Ali Riza-paša sa svojim štabom, narodni izaslanici iz cijele zemlje i svi istaknuti srpski političari. Poštujući satnicu programa, knez se na bijelom konju pojavio tačno u 10 sati u nadvojvodskoj (đeneralskoj) paradnoj uniformi; crvenom mundiru sa bijelim pantalonama, šeširom sa tri roga i ogromnom perjanicom. Pratila ga je u paradnom porektu jahaća garda i jedan pješadijski vod. Gromoglasno pozdravljen od prisutnog naroda i od jedne i od druge vojske (srpske i turske), knez se zatim popeo na svečanu tribinu, gdje ga je dočekao Ali Riza-paša, duboko se poklonivši.

Carski ferman je, po programu, prvo pročitan na turskom jeziku, a zatim je u srpskom prevodu ferman pročitao Dimitrije Joksić, knežev sekretar. Nakon čitanja, u znak pozdrava i trijumfa, oglasio se 21 srpski top. Potom je pred zastavom postrojenog turskog bataljona Ali-paša predao knezu Mihailu, na crvenom kadifenom jastučetu optočenim zlatnim gajtanom, ključeve preostalih utvrđenja. Primivši ključeve, knez ih je radosno podigao uvis, da bi ih vidjeli svi prisutni, a u tom trenutku muzika je zasvirala omiljeni narodni marš „Prag je ovo milog Srpstva“. Kako je fermanom bilo propisano, na gradskim bedemima zavijorila se potom, pored turske (sa polumjesecom i zvijezdom), i srpska državna zastava (trobojka). Ceremonija se završila svečanim ulaskom kneza Mihaila (na bijelom arapskom konju kojeg je dobio od sultana) i jedne steljačke čete (radi smjene straže) u dotadašnje tursko utvrđenje. Stupivši na mjesto dotadašnjeg turskog stražara, prvi srpski stražar je skinuo kapu i prekrstio se.

Knežev povratak u Dvor bio je za pamćenje. Naprijed su uporedo jahali knežev prvi ađutant i jedan turski viši oficir, a za njima, u dva reda, pješadijski oficiri, srpski i turski. Svečana kola, u kojima je knez bio sa predsjednikom vlade Ilijom Garašaninom, oduševljena masa naroda više je nosila nego što su ih vukla četiri arapska konja. Iza svečanih kola jahali su uporedo ministar vojni Blaznavac i Ali Riza-paša. Na kraju svečane povorke, srpska i turska vojna muzika svirale su naizmjenično.

Beograd i cijela Srbija slavili su tog i naredna tri dana veliki uspjeh, postignut diplomatskim sredstvima, a ne ratom.

Posebno svečano ponovo je bilo na Cvijeti, u nedjelju 9. aprila. Novosadski „Napredak“, u broju 30. od 13. aprila, ovako opisuje taj svečani dan:

„Ujutru topovi označiše svečani dan. Po iskićenim ulicama počinje narod vrviti. Dan je lijep, kao da i priroda učestvuje u narodnom veselju. Vojska se namjestila od dvora kneževoga do Saborne crkve. Kneza propratiše u crkvu veseli oduševljeni vojnici... Kad je knez pošao iz crkve u dvor, defilovala je pred dvorom vojska, koja na broj bješe 5.000 momaka. U dvoru je knez primio deputacije i nebrojen narod, koji je dolazio da čestita knezu i sebi sretni današnji dan, a knez je poznatom svojom prijatnošću svakoga dočekivao...

Poslije podne veselio se narod po varoši na više mjesta. Najneobičnije bješe gledati na Kalemegdanu, gdje se nebrojeni svijet iskupio bio, kako se kolo možda od 2.000 igrača uhvatilo, a turska banda svira im. Dao bog ovo bila poslednja igra da Srbin igra kad i kako Turčin svira!

Uveče opet ogreznu cijela prestonica srpska u plamenu, a oko osam sati krenu se veličanstvena bakljada kneževom dvoru vijući se ulicama kao ognjena silovita rijeka. Pred dvorom otpjevaše pjevačka društva: beogradsko, zemunsko i pančevačko – preko 200 pjevača – tri pjesme.[...]

Kraj svečanosti povodom predaje beogradske tvrđave pod srpsku upravu bio je u nedjelju, 30. aprila. Tada je mitropolit Mihailo sa mnogobrojnim sveštenstvom svečano osveštao tvrđavu, da bi se u nju za stalno smjestila srpska vojska beogradskog garnizona.


(NASTAVIĆE SE)

---