-Piše: Milan Mišić

U opštoj pometnji stvorenoj posle raketiranja (ili „droniranja”) naftne infrastrukture Saudijske Arabije mnogo je toga još nepoznato, ali je jedna nedoumica ipak otklonjena: iako je američka puška „napunjena i zapeta”, Tramp neće povući oroz.

Umjesto toga, na teritoriju važnog bliskoistočnog saveznika biće poslat skroman (nekoliko stotina vojnika) američki kontingent, sa dodatnim sistemima protivraketne odbrane.

S druge strane, lider i pratnja glavnog osumnjičenog za događaj koji je poremetio svjetsko snabdijevanje nafte, Irana, dobili su američke vize da bi doputovali u Njujork na generalno zasjedanje Ujedinjenih nacija, ritual međunarodne diplomatije koji je u suštini velika pričaonica i svake godine ostaje više zapamćen po događajima „na marginama” nego na glavnoj sceni.

Ovoga puta „margine”, susreti državnika raznim povodima i potrebama, mogli bi da donesu i jedan diplomatski spektakl: susret američkog i iranskog predsjednika.

To bi donijelo ono u čemu Donald Tramp najviše uživa: još jedan grandiozni potez, poput njegovih sastanaka sa sjevernokorejskim liderom Kim Džong Unom, koji jesu bili senzacionalni, ali politički neproduktivni.

Kriza stvorena po svoj prilici iranski izvedenim napadom na najveće saudijsko naftno postrojenje i konfuzna, ali u krajnjem ishodu mlaka američka reakcija na to, pokazala je još jednom da je Donald Tramp mnogo skloniji tvitovanju nego ratovanju.

U ovom slučaju njegovo oklijevanje da upotrebi američku silu rezultat je rijetkog uvažavanja savjeta saradnika, koji su ga očigledno ubijedili da bi bombardovanje Irana bilo nešto sasvim drugo od bombardovanja koje je 1999. na jugu Evrope organizovao jedan od njegovih prethodnika, Bil Klinton. Znamo, naravno, o kom događaju je riječ, jer su bombe padale po našim glavama.

Iran bi, naime, uprkos tome što mu je vojni budžet skromnih 13 milijardi dolara, samo petina saudijskog i 54 puta manji od američkog, umio da uzvrati. Ima dovoljno raketa da udari po američkim bazama u Zalivu.

Uostalom, uspješno izvedeni napad na najveće naftno postrojenje Saudijaca pokazao je „da boj ne bije svijetlo oružje”: nisu bili od pomoći bataljoni američkih „patriot” antiraketnih sistema, a traljavost kojom veće nekoliko godina saudijski dvor vodi rat protiv proiranskih pobunjenika u susjednom Jemenu nije baš kompliment ljudskom faktoru oružanih snaga „Kuće Sauda”.

Protivraketnu odbranu, ruski sistem S-300, koji doduše, kao ni mlađi mu brat S-400 nije isproban u ratnim uslovima, ima i Iran sa svakako obučenijim rukovaocima, mada to nije glavni razlog američkog, na momente konfuznog, oklijevanja.

Suština problema je što problem nije postojao dok ga Tramp nije stvorio jednostranim istupanjem iz dogovora sa Teheranom utemeljenog na zaustavljanju programa razvoja sopstvenog nuklearnog oružja čiji su supotpisnici i ostale stalne članice Savjeta bezbjednosti pojačane Njemačkom.

Od tog momenta na snazi je američka strategija „maksimalnog pritiska” na Iran, što će reći maksimalnih sankcija koje ne podržavaju ni Evropa, niti Rusija i Kina.

Iran je bombardovanjem saudijske nafte pokazao da u ovom asimetričnom sukobu ima adute. Pošto, očigledno, niko ne želi novi regionalni rat sa globalnim posledicama, vrijeme je da pregovaranje zamijeni i tvitovanje i ratovanje.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---