Konzervativna koalicija oko stranke GERB bivšeg premijera Bojka Borisova ponovo je osvojila najviše glasova na parlamentarnim izborima u Bugarskoj, ali ni ovog puta najvjerovatnije neće uspjeti da formira vladu, pokazuju objavljeni rezultati.
Po gotovo potpunim zvaničnim rezultatima, na jučerašnjim parlamentarnim izborima, petim u poslednje dvije godine, koalicija koju predvodi 63-godišnji Borisov, dobila je 26,5 odsto glasova, a drugo mjesto je zauzeo centristički savez, takođe bivšeg premijera Kirila Petkova, sa 25 odsto, prenosi agencija Frans pres.
Liberalna, reformistička partija Kirila Petkova „Nastavljamo promjene“, izašla je na jučerašnje izbore u savezu sa koalicijom desnog centra „Demokratska Bugarska“, ali joj to nije pomoglo da osvoji prvo mjesto.
Na takođe vanrednim parlamentarnim izborima u oktobru prošle godine, posle kojih nijedna partija nije uspjela da obezbijedi većinu za formiranje vlade, „Nastavljamo promjene“ i „Demokratska Bugarska“ osvojile su u zbiru 26,7 odsto.
Koalicija oko GERB tada je imala pet odsto glasova više od drugoplasirane stranke „Nastavljamo promjene“, ali nije mogla da formira vladu, jer ostale partije već duže vrijeme odbacuju mogućnost saradnje sa Borisovim, budući da se on povezuje s korupcijom tokom desetogodišnje vladavine (2009-2013, 2014-2021).
Treće mjesto na izborima osvojila je proruska ultranacionalistička stranka „Preporod“, sa 14,4 odsto glasova, što je solidan rast u odnosu na oktobarsko glasanje, kada ju je podržalo oko 10 odsto izašlih birača. Jačanju te partije verovatno su doprinijele posledice rata u Ukrajini, prije svega inflacija, ali i sve veći razdor između proruskih i proevropskih stranaka. Na četvrtom mjestu, sa 13,4 odsto glasova, je centristički „Pokret za prava i slobode“, za koji pretežno glasaju pripadnici etničkih manjina, a na petom koalicija oko „Bugarske socijalističke partije“, s devet odsto glasova.
U parlament se vraća populistička stranka televizijskog voditelja Slavija Trifonova „Ima takvih ljudi“, koja je dobila 4,25 odsto glasova. Ta stranka, koja je na izborima u julu 2021. zauzela prvo mjesto, ostala je ispod cenzusa u oktobru. Partija Trifonova je bila dio kratkotrajne vlade Kirila Petkova, čija se nestabilna četvoročlana koalicija raspala posle svega šest mjeseci, u junu prošle godine.
Predsjednik Bugarske Rumen Radev dužan je da mandat za formiranje vlade prvo dodijeli najjačoj opciji, a zatim, ako ona ne uspije da obezbijedi većinu, drugoj po snazi. Ako ni druga opcija po snazi ne uspije da formira vladu, šef države može da povjeri mandat još jednoj partiji, i to onoj koju on odabere. Ako pregovori o formiranju nove vlade budu neuspješni, Radev će morati da imenuje još jednu u nizu prelaznih vlada i da raspiše nove izbore koji bi mogli da budu već na ljeto.
Najveća politička kriza u Bugarskoj od pada komunizma počela je 2020. godine, kada su zemlju potresle demonstracije protiv vlade Bojka Borisova, na kojima su hiljade zahtevale eliminaciju korupcije i efikasnu reformu pravosuđa. Od aprila 2021. godine, kada su održani poslednji redovni parlamentarni izbori, formiranje stabilne vlade onemogućava oštra polarizacija među strankama i nedovoljna snaga svake od njih.
Politička blokada kojoj se ne nazire kraj, ugrožava skori ulazak Bugarske u evrozonu i šengenski prostor, kao i korišćenje milijardi eura iz fondova EU za oporavak.
