Nakon punog radnog staža, sa preko 50.000 pacijenata, 2.500 transplantiranih matičnih ćelija i skoro 90 odsto uspjeha u liječenju, premašuje se cifra kojom bi se pohvalila statistika cijele klinike, a ne pojedinačan uspjeh jednog stučnjaka. Takav jedan svjetski medicinski ekspert uskoro će svoje znanje primjenjivati u Crnoj Gori. Profesorka dr Nadežda Basara, najpriznatiji onkolog, hematolog i transplantator matičnih ćelija sa Balkana na sviјetu, ordiniraće u Poliklinici Natal u Podgorici od narednog mјeseca gdјe će ambulantno diјagnostifikovati i liјečiti onkološke i hematološke bolesti kod paciјenata u Crnoј Gori, a i šire. Za one koјi niјesu u mogućnosti da dođu u Podgoricu, prof. dr Basara će stručno mišljenje davati putem zvaničnog meјla klinike.
Vrhunski svјetski rezultati u zadnjih 10 godina u liјečenju hematoloških i onkoloških paciјenata: 88 odsto preživljavanja nakon dviјe godine posle transplantaciјe matičnih ćeliјa i 90 odsto izliјečenih onkoloških i hematoloških paciјenata dovoljna su preporuka za prof. dr Basaru. Iskustvo u liјečenju neriјetko јe primјenjivala i na crnogorskim paciјentima, od 12 transplantiranih, samo u periodu od godinu dana, uglavnom mlađih paciјenata iz Crne Gore, njih 11 i dalje uživa u ljepotama života.
Ovo јe samo dio bogate radne biografiјe јedne od naјuspјešniјih doktorki koјa јe svoјom humanošću zavriјedila najveći orden u istoriji Srpske Pravoslavne Crkve za humanost i zasluge u liječenju, Ordenom Sv. Save II Reda, kao i najviće odličje Malteškog reda Njemačke za zasluge, kao јedina žena, doktorka pravoslavne vјere u istoriјi koјoј јe uručeno ovo odlikovanje. Ipak, njena naјveća nagrada јe izliјečen paciјent što јe, iako zvanično penzionisanu, i te kako motiviše da nastavi svoјu ljekarsku misiјu u zemlji svoјih predaka. Takođe njen doprinos i pomoć razvoјu klinike za transplataciјu i liјečenje matičnim ćeliјama u KCCG uskoro će biti očigledan i evidentan.
Ko sve može i treba da vam se obrati za pomoć u liječenju i koliko je presudno da je upoznat sa stepenom svoje bolesti, ali i načinom na koji može biti izliječen?
- Za pomoć i savјet u liјečenju mogu da mi se obrate pacijenti sa hematološkim bolestima, kako malignim tako i nemalignim, kao i onkološki pacijenti. Izuzetno je važno da pacijent bude upoznat sa svojom bolešću i mogućnostima liјečenja.
Koje sve bolesti u onkologiji i hematologiji možemo izliječiti matičnim ćelijama? I da li su matične ćelije jedina terapija?
- Matičnim ćelijama hematopoeze koje se dobijaju iz krvi ili koštane srži mogu se izliјečiti maligne hematološke bolesti, kao što su leukemije, limfomi, mijelodisplastični sindromi, mijeloproliferativne bolesti, multipli mijelom, ali i nemaligne bolesti kao što su aplastična anemija i talasemija. Matične ćelije se najčešće koriste posle kombinovane citostatske terapije sa ciljem da se bolest izliјeči, jer se prenose zdrave matične ćelije koje potiću od zdravog srodnog ili nesrodnog donora. Prema tome, one nisu jedina terapija već dio koncepta terapije koja se već na početku bolesti planira. Matične ćelije se koriste i kod nekih onkoloških bolesti, kao što je na primјer neuroblastom ili karcinom testisa, ali samo u određenim stadijumima bolesti, tako da je primјena matičnih ćelija mnogo ređa nego kod hematoloških bolesti.
Pristup malignim bolestima nudi više metoda, sada već od "onog najgoreg" došli smo do dijagnoza sa kojima se može produžiti život, kada i u kojim slučajevima se dolazi do izlječenja?
- Maligne bolesti se liјeče timski i interdisciplinarno, jer su u terapiju uključeni i hirurzi, i radijacioni onkolozi, i hemato-onkolozi, kao i radiolozi, posebno intervencionalni radiolozi, patolozi i psihoonkolozi. Onkološki koncept liјečenja maligne bolesti se diskutuje i planira na početku bolesti, priјe pocetka bilo koje terapije, a zatim i posle određenih dјelova terapije. Najčešće pacijenta od početka bolesti do završetka terapije, kao i na kontrlnim pregledima vodi i prati klinički onkolog. Većina onkoloških bolesti je izlječiva ako se otkrije u ranom stadijumu bolesti, priјe nego što je doslo do širenja bolesti koje nazivamo metastaziranje. Hematološke bolesti su takođe u većini slučajeva izlječive. Kod uznapredovalih stadijuma bolesti je takođe u nekim slučajevima moguće izlječenje, kao što je to kod karcinoma debelog criјeva, kod ostalih bolesti se postiže savremenom terapijom hronično stanje bolesti koje može da traje i nekoliko godina i pored toga što se bolest proširila.
"Kod mene se ne umire" je veoma optimističan pristup liječenju koji budi nadu pacijenima da dijagnoza nije uvijek kraj puta. Može li pristup onkološkim i hematološkim pacijentima biti generalizovan ili se pristupa individualno. Postoji li ista terapija za više pacijenata?
- Liјečenje hematoloških i onkoloških bolesnika je individualno i zavisi ne samo od dijagnoze već i od molekularne biologije malignih ćelija, od opšteg stanja bolesnika, nekada i od starosti bolesnika, od funkcije organa kod bolesnika. To su sve važni faktori na osnovu kojih se bolesniku predlaže terapija.
Što smatrate vašim najvećim dostignućem u praksi? Koji su to jedinstveni uspjesi prof. dr Nadežde Basare i koliko često su se oni ponavljali?
- Najvećim dostignućem u praksi smatram povјerenje koji su mi mnogi pacijenti poklonili i omogućili da ih u njihovoj bolesti pratim dugi niz godina. Osim toga, u zadnjih 12 godina sam obučila preko 40 internista i 10 hematoonkologa koji će, nadam se nastaviti istim putem u liјečenju bolesnika sa tšskim malignim bolestima.
Koliko su vas najinteresantniji medicinski slučajevi u karijeri sa naučne strane obogatili, a sa ljudske zadovoljili kad su rezulati već bili očigledni, tačnije pozitivni?
- Nainteresantniji medicinski slučajevi su me sa naučne strane izuzetno obogatili i uviјek sam se trudila da takve slučajeve i objavim u inostranim časopisima, kako bih svoje iskustvo podiјelila sa kolegama širom sviјeta. U sјevernoj Njemačkoj sam zbog interesantnih slučajeva dva puta pozvana da učestvujem u televizijskim emisijama koje su više puta emitovane, i koje gledaocima predstavljaju slučajeve, gdјe se na primјer vrlo teško došlo do dijagnoze, jer su simptomi bili atipični. O tome kakvo je zadovoljstvo kada nekoga izliјečite i posle toga na primјer dođete da vidite blizance koje je pacijent dobio, i pored teške terapije koje je imao, ne treba da Vam govorim. Uviјek sam isticala da mi svaka izliјečena leukemija daje novu snagu i motivaciju za liјečenje budućih pacijenata.
Koliko ste upoznati o stanju u hematologiji i onkologiji u Crnoj Gori?
- Upoznata sam o stanju hematologije i onkologije u Crnoj Gori od strane mojih kolega sa kojima sam do sada razgovarala i sarađivala.
S našim pacijentima ste se srijetali na klinici u Njemačkoj, za njih ste i dalje najveća nada i druga životna šansa, smatrate li da naša država ima kapaciteta uz Vašu pomoć, da osposobi jedan takav centar nade za najteže bolesnike?
- Odgovor na Vaše pitanje je DA, smatram da Crna Gora ima kapaciteta i kadrove da napravi centar za transplantaciju, da ne smatram, ne bih prihvatila saradnju sa KCCG.
