pozorišni kritičar i novinar iz Zagreba Bojan Munjin selektor 21. po redu Jugoslovenskog pozorišnog festivala „Bez prevoda”, koji se održava u Užicu od 7. do 13. novembra, odabrao je predstave za ovogodišnje nadmetanje. Selekciju čine komadi „Na Drini ćuprija”, prema romanu Iva Andrića, Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, u režiji Kokana Mladenovića, „Pijani” Ateljea 212, prema komadu Ivana Viripajeva i u režiji Borisa Liješevića, „Hamlet” Jugoslovenskog dramskog pozorišta iz Beograda, prema komadu Vilijama Šekspira i režiji Aleksandra Popovskog, „Bela kafa” Narodnog pozorišta iz Beograda, prema komadu Ace Popovića i režiji Milana Neškovića, „Hinkeman” Zagrebačkog kazališta mladih iz Zagreba, prema komadu E. Tolera, u režiji Igora Vuka Torbice, „Marija Stjuart” Narodnog pozorišta Beograd, prema komadu F. Šilera i režiji Miloša Lolića i „Šćeri moja” Crnogorskog narodnog pozorišta iz Podgorice, prema komadu Maje Todorović u režiji Ane Vukotić.
Ovogodišnji festival održava se pod sloganom preuzetim iz Šekspirovog „Hamleta” koji glasi: „Ovo vrijeme je iskočilo iz zgloba”. Vrijeme privatnih lomova i intimnih drama je prošlo, napominje Munjin. Živimo u strahu od novih pretnji, ali lice neprijatelja ne vidimo. Svijet koji ne razumijemo kao da je postao naopak i obljutavio. Pozorišno rečeno, u trenutku kada shvata kako stvari stoje, Hamlet izgovara čuvenu rečenicu: „Ovo vrijeme je iskočilo iz zgloba”. Ta dramatična rečenica ne samo da označava predstavu po slavnom komadu koju želimo pozvati na festival, nego ova misao najbolje oslikava vrijeme u kojem živimo i kojim se na umjetnički način bave ovogodišnje festivalske predstave. Tako se već spomenuti „Hamlet”, u izvedbi JDP, u režiji Aleksandra Popovskog i sa maestralnim Nebojšom Glogovcem u naslovnoj ulozi, u jednom savremenom čitanju ne bavi toliko dilemom „biti ili ne biti”, nego pitanjem šta danas napraviti u vremenu „kada vrlina mora da se izvinjava poroku”. Pozvali smo na ovogodišnji festival i predstavu „Na Drini ćuprija”, prema nenadmašnom djelu koje je ušlo u svjetsku literaturu i za koje je Ivo Andrić dobio Nobelovu nagradu. Ono što ćemo gledati orijaška je epska saga o Balkanu i njegovim nevoljama, o dobru i zlu, o smislu i besmislu istorijskih kretanja, ispričano riječima tirana i njihovih žrtava, oslobodilaca i običnog naroda.
Predstava „Hinkeman”, u režiji jednog od najboljih mladih režisera ovih prostora Igora Vuka Torbice i izvedbi prvorazrednih zagrebačkih glumaca, na jednako veličanstven kao i zastrašujući način govori o „upotrebi čovjeka” i njegovom poniženju – u ratovima, kapitalističkoj eksploataciji i u društvu nagriženom sebičnošću. Lucidna i uzbudljiva predstava „Šćeri moja”, prema nagrađenom komadu Maje Todorović, preko priče o kćeri crnogorskog kneza Nikole, govori današnjim kritičkim i pomalo ironičnim jezikom o patrijarhalnom društvu i težnji, u prvom redu žene, za slobodom i sticanjem vlastitog identiteta. Predstava „Pijani”, koja govori o uspješnim menadžerima, propituje smisao ili ispraznost tehnološkog uspjeha moderne civilizacije. „Bela kafa” je crnohumorna studija beogradske građanske porodice koja pokušava da preživi u nekoliko nasilnih režima. Odigrana na začudno nadrealan način, predstava želi potcrtati paradoksalnu nevjerovatnost života na ovim prostorima, kao i čovjekovu moralno upitnu težnju da se prilagodi prilikama potpuno suprotnim njegovim temeljnim uvjerenjima.
Izborom „Marije Stjuart” Narodnog pozorišta iz Beograda, po Munjinovim riječima, sigurno se želi naglasiti i vrednovati činjenica da ovaj teatar, sa serijom odličnih predstava, doživljava neku vrstu renesanse u svojoj više nego uspješnoj i bogatoj istoriji. Pozvali smo baš „Mariju Stjuart” da bismo i dalje na ovom festivalu problematizovali osnovnu temu – fenomen smrtonosnog poljupca vlasti i moći, što jeste aktuelno pitanje našeg života. Uzbudljivost ovogodišnjeg repertoara, zaključuje Bojan Munjin, u tome je što su u njemu na vitalan način spojene različite estetike, žanrovi i tipovi teatra.
Bavićemo se vremenom današnjim koje je na apsurdan način izašlo iz zgloba, čineći naš život tragikomičnim ali i nudeći nam nove tipove borbe za samopoštovanje i očuvanje čovječnosti - kaže na kraju selektor 21. JPF Bojan Munjin.
S. Tijanić


Ratovi o kojima su nam pričali...

Danas, kao da se naše pojedinačne sudbine ulivaju u velike rijeke silovitih kretanja, kojima ne vidimo smisao i uzrok, početak i kraj. Ratove o kojima su nam pričale starije generacije još nismo zaboravili, a sjenke novih opasnosti nadvijaju se nad čitava društva i države. Ideje socijalizma i jednakosti među ljudima odbačene su kao istorijski promašaj a već nove armije nezaposlenih i ogorčenih marširaju čitavim svijetom. Ljubav i solidarnost kao da su postali staromodni pojmovi: živi se banalno, brzo i bezosjećajno. Mora se biti uspješan, lijep i zdrav, jer „nema više zemlje za stare”.