Poštovaoci bokeljske tradicije ispunili su salu Kina Boka u večeri posvećenoj obilježavanju pola milenijuma Kotorskog karnevala. Uz igrokaze-botunade (podbadalice), zapisane specifičnim bokeškim žargonom u knjizi Vlaste Mandić, u izvedbi članica klape „Bisernice Boke”, uživali su u projekciji dokumentarnog filma, koji je montirala ekipa Kotor TV-a. Na velikom platnu mogli su da prepoznaju stare Kotorane, od kojih mnogi nisu među živima, da vide karnevalsku povorku, instalaciju „Opolo 69” (aluzija na lansiranje rakete) i karnevalsku lutku „Konte Birokrata”, zatim fotografije i inserte iz novijeg doba (u crno-bijeloj i kolor varijanti) i da se uvjere da žaoka kritike koju nosi Karnerval seže duboko u istoriju.
Istoričarka umjetnosti Stanka Janković Pivljanin je objasnila kako se karnevalska proslava mijenjala od najstarijih paganskih vremena i hrišćanstva, preko srednjeg vijeka i renesanse, do 21. vijeka. U vrijeme poklada održavale su viteške igre na Benovu, kada su gađali „kitanu” – pokretni kip vezan za boga Dionisa.
- Zapis o kotorskom karnevalu datira iz 1508. godine i čuva se u Kotorskom arhivu. Riječ je o dokumentu iz sudsko-notarske prakse, gdje se pominje Nikola Bolica koji je dao jednu oranicu, određenu količinu žita i praseću glavu o Božiću, te jagnjeću glavu o Karnevalu i Uskrsu. Ovo je izuzetno značajan podatak, s obzirom da se karnerval pominje kao praznik uz Božić i Uskrs, onda je jasno da je riječ o jednom prazniku koji je toliko ukorijenjen u narodu, da postoji u administraciji, te da je njegova tradicija još mnogo duža, zaključuje Janković i navodi cijeli niz podataka iz sudske prakse iz 17. vijeka, iz Kotorskog arhiva, gje se takođe pominje karneval kao odrednica događaja. Zanimljiv je prikaz kapetana Marka Martinovića iz 1715. godine o održavanju karnevala te godine, gdje se pominje momenat „krvne žrtve” i politički momenat da je te godine karneval bio održan u čast objave rata Osmanlijama. Od osnivanja Kotorskog pozorišta 1808. godine karnevalski život postaje aktivniji, kroz rane svečanosti, zabave, plesove, komedije i vodvilje, čak i dijelove opera, gimnastiku, marionetske predstave...
Kao učesnica ovih događanja od sredine prošlog vijeka, Vlasta Mandić potsjetila je na značaj stare kafane „Dojmi”, kultnom mjestu gdje su se maskembali formirali i održavali u zadnjih sto godina. Arheolog mr Jovica J. Martinović, vječiti „Kapo o Karnervala” posebnu pažnju posvetio je kotorskim oriđinalima, „malo nakrivo nasađenim ludama, koje su živjele po portunima i podrumima, sa mačkama i pantaganama, hranili se ovancotinama i služili za zbijanje šala”. Oriđinali su se, zajedno sa „najžešćim gradskim ogovaračama, lajonama i brontulonama, lavanderama i vodaricama” okupljali oko česme „Karampane”, gdje su razmjenjivali nafreškije novitade.
– Da bi se te ćakule, ogovaranja, šuškanja i priče učinili dostupni svima, Kotorani su na Tripundan, 3.veljače (februara) 1926. godine pokrenuli i obično jednom hodišnje, u doba Karnevala, kada se jedino smjelo malo slobodnije ošinuti po javnim i privatnim manama i opačinama, izdavali humorističko-satirični list „Karampana” (ogledalo naravi bokeškijeh), od koga je u proteklih 90 godina izašlo nekih 60 brojeva, usljed čestih zabrana, ratova i slično, objasnio je Martinović, glavni i odgovorni urednik „Karampane”. Na kraju večeri na scenu su na poziv voditeljke Jasne Jeknić Stijović izašli stari feštađuni: Tanja Dončić, Saša Dender, Branko Đurica i Lidija Stanković i sa prisutnima podijelili lijepa sjećanja i anegdote iz vremena karnevala njihove mladosti.
M.D.Popović
)){kind=small}
