U Crnoj Gori je od posledica virusa korona u 2020. godini preminulo 675 osoba, za devet mjeseci inficirano je čak 46.969 građana, dok trenutno imamo 9.087 oboljelih. U godini za nama veliki broj zaraženih je zbog teške infekcije završio na respiratoru i na aparatima, boreći se vazduh i život, od kojih je samo manje od 10 odsto preživjelo tu bitku. Za sve građane je od marta do danas obavezno nošenje maske, većinu mjeseci i u zatvorenom i na otvorenom prostoru. Tokom 2020. godine preko 20.000 graćana je bilo u samoizolaciji i karantinu, koji su, po procjeni mnogih, bili mimo propisa.
Ljekari, epidemiolozi, stručnjaci i građani istog su mišljenja, da je epidemija virusa korona u 2020. godini svima izmijenila život, pokazala nedostatke zdravstvenog sistema, pa i svih institucija, kao i dodatno osiromašila stanovništvo kao posledica pogrešnih političkih odluka i mjera Nacionalnog koordinacionog tijela za zarazne bolesti (NKT). Nakon što je 16. marta registrovan prvi inficirani od virusa korona u Crnoj Gori, prema ocjenama stručnjaka, imali smo mnogo sreće, jer smo u prvom talasu imali samo 324 oboljelih i devet preminulih. Stručnjaci smatraju da su se nadležne institucije više opustile i slavile to što nismo imali zaraženih, što je dovelo do toga da, ranije nego što je trebalo, krene drugi talas. Turizam i turistički radnici su najgore prošli, pošto su odlukom Nacionalnog koordinacionog tijela čak do avgusta granice za države regiona bile zatvorene, što je dovelo do bankrota te grane privrede. NKT je od početka donosio veoma čudne odluke. Tako je na početku epidemija zatvarao čitave gradove zbog nekoliko desetina oboljelih, a tokom septembra, oktobra i decembra odbijao da uvede strože mjere, iako smo imali 10.000 zaraženih i preko 300 preminulih. Odlukom Ustavnog suda utvrđeno je da su bivša vlada i NKT prekršili osnovno ljudsko pravo – pravo na privatnost objavljivanjem imena osoba koje su u samoizolaciji. NKT je početkom septembra dozvolio organizovanje tzv. patriotskih skupova, na kojima su učestvovali i članovi tog tijela, dok je zabranjivao održavanje litija građanima koji su se protivili usvajanju Zakona o slobodi vjeroispovijesti. Nakon toga se, prema podacima Sindikata doktora medicine, bilježio porast broja preminulih od 63 odsto.
NKT i Krizni medicinski štab u aprilu su opremili takozvane privremene bolnice – u Podgorici Bemaks arenu, dvorane u Baru i Bijelom Polju, što je državu koštalo preko 100.000 eura, ali ti objekti nikad nisu korišćeni, čak ni u najtežoj situaciji sa preko 1.000 zaraženih dnevno.
Porodice preminulih koji su se liječili u bolnici u Baru optužili su upravu te ustanove i NKT da su zbog nedostatka stručnog kadra, pulmologa i opreme u toj ustanovi pacijenti sa koronom češće umirali, zbog čega su tražili istragu.
Hirurg i poslanik u Skupštini
Vladimir Dobričanin kazao je za „Dan” da će godina za nama ostati upamćena po dvije stvari: jednoj od najvećih pandemija u poslednjih 100 godina i padom režima Demokratske partije socijalita (DPS) koja je umnogome doprinijela i do pogrešnih odluka u borbu protiv virusa korone.
– Od samog početka pandemije, sredinom marta, krenule su i mjere tada čuvenog NKT-a koje su bile toliko drastične da su Crnu Goru dovele na rub bankrota. Zaključavanje, kako smo ga popularno nazvali, dovelo je do ogromne nezaposlenosti gdje je u par mjeseci preko 7.000 građana ostalo bez posla. Smatra se da je ta cifra vjerovatno i nekoliko puta veća. Turizam je pregažen do te mjere da su gubici veći od pola milijarde eura. U takozvanom prvom talasu imali ste više uhapšenih i optuženih za nekakvo kršenje epidemioloških mjera nego samih zaraženih. To je apsurd koji je jedinstven za Crnu Goru jer ovakav primjer nije poznat u svijetu. Početak drugog talasa ili ponovljenog prvog, ko bi više i znao koji je, karakteriše potpuni kolaps komandovanja i kontrole epidemije ne samo od strane tadašnje vlade Crne Gore, već i od strane zdravstvenih struktura. Pres konferencije su postale patetične i potpuno kontraproduktivne, mjere bizarne, potpuni gubitak kontrole nad pandemijom su bili glavna karakteristika poslednjih mjeseci. Sve u svemu, poražavajuća slika i Vlade i NKT-a i struke u cjelini. Pokušaj političara da iskoriste navodne uspjehe u kontroli pandemije su u potpunosti propali objelodanjivanjem njihovih rezultata od strane evropskih i svjetskih medicinskih autoriteta – istakao je Dobričanin.
On je podsjetio i da je NKT nakon što je DPS izgubio izbore zapostavio zdravstvenu instituciju i širenje infekcije.
– Sama činjenica da se članovi NKT-a i po nekoliko sedmica nisu sastali je, u najmanju ruka, bila zabrinjavajuća. Tada smo postavljali pitanje imaju li oni neku informaciju koju mi nemamo u vezi sa korona virusom ili su jednostavno bili digli ruke od svega. Već tada su ostavili nas građane da se sami snalazimo. Ovo je jasan dokaz da je u prethodnom periodu cilj rada ovog tijela bio čisto politički marketing u službi DPS-a, pa su onda, kada su vidjeli da je politički kraj blizu, naglo prestali da se brinu o daljim koracima u suzbijanju ove pandemije – poručuje Dobričanin.
Predsjednik NKT-a
Kenan Hrapović 4. decembra raspustio je to tijelo, ocjenjujući da su pravovremenim mjerama uspjeli da sačuvaju živote, iako se od početka ljeta do poslije izbora veoma rijetko pojavljivao u javnosti, učestvovao u radu zdravstvenog sistema, čime su medicinski radnici bili bez podrške i kontrole. Hrapović je na toj funkciji naslijedio tadašnjeg ministra poljoprivrede, koji je bio na čelu NKT-a sedam mjeseci, iako nema dodirnih tačaka sa medicinskom strukom.
Iz NKT-a je nakon raspuštanja tijela saopšteno da je na račun Nacionalnog koordinacionog tijela od početka epidemije uplaćeno 8.153.890,12 eura i 75.971,72 dolara donacija, a da je potrošeno 3.069.269,13 eura, pri čemu su svi detaljni izvještaji o prihodima i rashodima dostupni javnosti.
– Preostala sredstva od 5.084.620,99 eura i 75.971,72 dolara namijenjena su izgradnji Klinike za infektivne bolesti – pojasnili su iz NKT-a.
– Ovo tijelo je u proteklih devet mjeseci pravovremenim epidemiološkim mjerama i odgovornim pristupom uspjelo u najvećoj mjeri da sačuva živote i zdravlje građana, njihovu bezbjednost i javni red i mir, održi i osnaži zdravstveni sistem, organizuje besplatan povratak naših građana iz inostranstva i odlazak stranaca iz Crne Gore. Nacionalno koordinaciono tijelo je održalo 81 sjednicu, dalo na predlog Instituta za javno zdravlje (IJZ) saglasnost na 136 naredbi Ministarstva zdravlja. Pomoć privredi i građanima za prevazilaženje posledica pandemije premašila je 50 miliona eura. NKT je obezbijedilo 280 respiratora koji su dostupni. Popunjenost kovid bolničkih kapaciteta u ovom trenutku je ispod 60 odsto – poručili su nakon poslednje sjednice članovi NKT-a.
Tokom epidemije donirano je više miliona maski, zaštitnih rukavica i odijela, ali je, i pored toga, iz „Montefarma” nedavno saopšteno da su tražili 1.600.000 za nabavku zaštitne opreme, a da im je opredijeljeno samo 700.000 eura koji su bili namijenjeni za kupovinu vakcine protiv HPV virusa, koji izaziva rak grlića materice. Fondu za zdravstveno osiguranje je zbog nedostatka sredstava u septembru falilo oko 10.000.000 eura za plaćanje ljekova „Montefarmu”, pa su odlukom Vlade preusmjerena sredstva namijenjena za novembar i decembar.
Iz Instituta za javno zdravlje su u više navrata upozoravali da mjere zabrane okupljanja na javnim mjestima nisu poštovane i priznali da su nijesu reagovali na vrijeme.
– Nijedna država nije imala kršenje mjera u ovoj mjeri i okupljanje. Davno smo zakasnili sa uvođenjem mjera.
Ne radi se ovdje više o 14 dana, nego se radilo o tome da se pokušavalo naći optimalno rješenje koje će omogućiti da živimo svoje živote sa maskom – kazao je epidemiolog Instituta
Senad Begić na pres konferenciji krajem novembra.
D.B.
Tužili državu zbog objavljivanja imenaZbog objavljivanja spiska osoba kojima je bila određena mjera samoizolacije i dijela spiska zaraženih od virusa korona, oko 250 oštećenih najavilo je tužbu protiv Vlade i države. Ombudsman je po pritužbi dvije osobe iz Budve utvrdio da su NKT i Institut donijeli odluku o određivanju mjere zatvaranja građana u karantine, bez službenog akta i adekvatnih pravnih propisa. U toku godine epidemije NKT i bivša vlada su dozvoljavale bogaćanje privatnih apoteka i ustanova. Tako su u prvom talasu zaštitne maske u privatnim apotekama prodavane od 0,70 do 1,3 eura, dok su one apotekama „Montefarma” koštale 51 cent.Agonija sa semaforomDirektor Doma zdravlja Podgorica
Nebojša Kavarić kazao je da je u više navrata upozoravao NKT i Institut da zanemaruju veoma lošu epidemiološku situaciju u Glavnom gradu. Kavarić je istakao da je uzalud tražio zatvaranje gradova, granica i kafića na 14 dana.
– I sada imamo posledice pogrešnih odluka. Zbog lošeg vremena imamo situaciju da građani sve više vremena provode u zatvorenim objektima, tako da se virus i dalje širi. Prije dva mjeseca trebalo je ekspresno uvesti „martovski scenario”. Bolje da smo to imali dvije ili tri nedjelje, pa da se poslije toga vratimo uobičajenom životu. Imali smo takozvani semafor ili pravu agoniju seljenja ograničenja od opštine do opštine. Kao što vidimo i dalje, pored katastrofalnog scenarija, nije došlo do značajnih promjena u ponašanju građana – ističe Kavarić.
