BE­RA­NE – Da je stoč­ni fond na pod­ruč­ju be­ran­ske op­šti­ne de­set­ko­van u od­no­su na ne­ka mi­nu­la vre­me­na, naj­bo­lje ilu­stru­je pri­mjer Gor­njo­sel­ske žu­pe, smje­šte­ne na pa­di­na­ma Bje­la­si­ce, ko­ju či­ne se­la Lub­ni­ce, Pra­će­vac, Ba­sta­he, Gla­va­ce, Ku­ri­ku­će i Vu­ča. Na to uka­zu­ju i broj­ne trav­na­te po­vr­ši­ne ko­je iz go­di­ne u go­di­nu sve vi­še ura­sta­ju u ko­rov. Mje­šta­ni is­ti­ču da je, i po­red ve­li­kih olak­ši­ca ko­je pru­ža mo­der­no do­ba, sve ma­nje onih ko­ji po­ka­zu­ju in­te­re­so­va­nje da se ba­ve sto­čar­stvom, a sa­mim tim i da po­ko­se ima­nja ko­ja su do po­sled­nje sto­pe ko­si­li nji­ho­vi oče­vi i dje­do­vi. Lub­ni­ča­ni tvr­de da se vi­še va­re­ni­ke pro­da u se­o­skoj pro­dav­ni­ci ne­go što se po­mu­ze na pod­uč­ju Gor­njih se­la.
– Ve­ći­na lju­di iz ovog kra­ja ku­pu­je va­re­ni­ku u se­o­skoj pro­dav­ni­ci. To ja­sno po­svje­do­ča­va da je te­tra­pak za­mi­je­nio do­ma­ću va­re­ni­ku i da je sve ma­nje onih ko­ji po­ka­zu­ju že­lju da dr­že sto­ku ona­ko ka­ko su to ra­di­li nji­ho­vi pre­ci. Sma­tra­mo da bi dr­ža­va mo­ra­la da do­ne­se po­seb­ne sti­mu­la­tiv­ne mje­re uko­li­ko že­li da po­mog­ne se­la na sje­ve­ru Cr­ne Go­re. To zna­či da se umje­sto de­kla­ra­tiv­nog za­la­ga­nja, mo­ra ula­ga­ti u po­je­din­ce ko­ji že­le da se ba­ve po­ljo­pri­vre­dom i sto­čar­stvom – po­ru­ču­ju mje­šta­ni Lub­ni­ca.
Is­ti­ču da uzro­ke ta­kvog sta­nja tre­ba tra­ži­ti u sve pri­sut­ni­joj mi­gra­ci­ji lo­kal­nog sta­nov­ni­štva i či­nje­ni­ci da na sje­ve­ru Cr­ne Go­re ne­ma or­ga­ni­zo­va­nog ot­ku­pa tr­žnih vi­ško­va.
– Dr­ža­va je, umje­sto da da­je pod­sti­caj ja­ča­nju ga­zdin­sta­va, ne­ra­zum­nim po­te­zi­ma ras­krč­mi­la sta­da na pro­sto­ru Lub­ni­ca. Do­volj­no je po­gle­da­ti ne­ka­da­šnje nji­ve i li­va­de ka­ko ura­sta­ju u ko­rov i uvje­ri­ti se u to. Sa dru­ge stra­ne, ima i onih ko­ji po­ko­se ima­nje, ali si­je­no ne mo­gu da pro­da­ju, jer je stoč­ni fond uni­šten. Ta­ko ima mje­sta gdje se mo­gu vi­dje­ti sto­go­vi si­je­na sta­ri i po ne­ko­li­ko go­di­na. Si­gu­ran sam da bi se mla­di lju­di u znat­no ve­ćem bro­ju po­sve­ći­va­li uz­go­ju sto­ke kad bi ima­li ne­ku si­gur­nost i ga­ran­ci­ju da svo­je tr­žne vi­ško­ve mo­gu da pla­si­ra­ju po ne­koj re­al­noj ci­je­ni. Ova­ko lju­di bje­že od ove dje­lat­no­sti, jer uvi­đa­ju da je uno­sni­je pri­ma­ti so­ci­ja­lu ne­go ob­ra­đi­va­ti ima­nje – is­ti­ču Lub­ni­ča­ni.
On tvr­di da na pro­sto­ru Gor­njih se­la ni­je ri­jet­ka po­ja­va da se po­ko­še­no si­je­no pa­li.
– Ne­kad su lju­di gra­bi­li da ko­se tu­đe li­va­de ka­ko bi za se­be uze­li po­la ro­da. Sa­da lju­di nu­de ima­nja dža­be, ali ni­ko ne­će da ih uzme, jer u sve­mu to­me ne­ma ra­ču­ni­ce. Ima lju­di ko­ji si­je­no sku­pe u pla­sto­ve i da­ni­ma tra­že ne­ko­ga da mu ga po­klo­ne. Me­đu­tim, na kra­ju su pri­nu­đe­ni da to si­je­no za­pa­le, jer ono vi­še ni­ko­me ne tre­ba. To je po­ra­ža­va­ju­će sa­zna­nje, jer su i na­rod i dr­ža­va iz­gu­bi­li po­što­va­nje pre­ma ze­mlji – po­ru­či­li su Lub­ni­ča­ni.
D.J.


Sta­nov­ni­štvo od­la­zi

Na pro­sto­ru Gor­njih se­la 1948. go­di­ne ži­vje­lo je 1.800 sta­nov­ni­ka, da bi taj broj 2003. go­di­ne bio sve­den na ne­što vi­še od 600. Da­nas je ta ci­fra znat­no ma­nja, uz kon­sta­ta­ci­ju da je de­po­pu­la­ci­ja sta­nov­ni­štva u sred­njem sli­vu ri­je­ke Bi­stri­ce pro­u­zro­ko­va­la sma­nje­nje po­ljo­pri­vred­ne pro­iz­vod­nje i de­set­ko­va­nje stoč­nog fon­da, s tim što je broj onih ko­ji se ba­ve tra­di­ci­o­nal­nim dje­lat­no­sti­ma sve­den na mi­ni­mum. Da je si­tu­a­ci­ja po­pri­mi­la za­bi­nja­va­ju­ći ka­rak­ter go­vo­ri i po­da­tak da osnov­nu ško­lu u Lub­ni­ca­ma ove go­di­ne po­ha­đa sve­ga če­tr­de­se­tak uče­ni­ka, iako je ne­kad bro­ja­la i do 400 đa­ka.