U to vrijeme doktor Vukašin Marković prenosio je iskru Oktobarske revolucije u Crnu Goru. Ilija počinje da se druži sa njim i postaje njegov pouzdani jatak. Kod njega se kriju Vuko Radović, Špiro Vujović i braća Vukićević. Žandarmi tragaju za njima i preko špijuna saznaju gdje su. Jedne prohladne novembarske noći 1923. godine, žandarmi Podgorice, Spuža i Danilovgrada, izvršili su opsadu kuće braće Raičević u Tološima, gdje su bili Vuko, Špiro, braća Vukićević i Aleksa Savković. Vuko Radović je sa prvim hicem smrtno pogodio narednika žandarmerije, i tako se razvila borba koja je trajala tri sata. Prasak pušaka i štektanje mitraljeza paralo je nebo pokriveno tamnim oblacima. Olovni pljusak šibao je po ljutom kamenjaru, varnice su svitkale na sve strane, bombe su odjekivale Veljim brdom. Žandarmi odlučuju da unište i zapale tri kuće braće Raičević. Da bi spasili porodicu, predali su se. Te noći teško je ranjen još jedan žandarm i Ilijin brat Niko. Prije nego što su uspjeli da ih povezu, jedan od braće Vukićević je uspio da pobjegne, ali je bježeći preko polja upao u nedovršen bunar, i tu našao smrt. Ostali su povedeni u Jusovaču, gdje su zvjerski mučeni. Da bi skratio muke, drugi brat Vukićević je u zatvoru izvršio samoubistvo. U zatvoru Ilija počinje da kuje plan kako da se dokopaju slobode. Organizuju bjekstvo kopajući tunel čiji je otvor izbio na Ćemovsko polje. I kad je sve bilo gotovo, neko je odao tajnu policiji, zbog čega su nemilosrdno mučeni. Poslije toga su pješke prebačeni za Nikšić i tamo okovani. U sprovodu od Podgorice do Nikšića, Ilija je bio na vezi sa Stojom Marković. Krajem 1925. godine, javio se na konkurs za službu u graničnoj trupi, na granici Bugarske i Albanije, i tamo radio sve do propasti bivše Jugoslavije. Uoči kapitulacije Jugoslavije 1941. godine, kao komandir čete otvorio je vatru na Njemce. Tada u Peći dolazi u sukob sa komandantom puka po pitanju otvaranja vatre. Kako je komandant puka bio izdao naređenje da se ne otvara vatra na Njemce, to je Iliju pozvao na raport. Komandant puka nije bio navikao da se neko suprotstavlja njegovim naredbama, pa je ošamario Iliju. Ovaj mu je uzvratio pesnicom, od čijeg je udara komandant pao. Ilija je lišen slobode, sproveden u zatvor, a prijeki vojni sud ga je osudio na smrt. Spasio se bjekstvom iz zatvora. Tada se ponovo vratio u Crnu Goru. Mrzio je okupatora, a slobodu volio više od svega. Dan ustanka u Crnoj Gori dočekao je sa najvećim oduševljenjem i zanosom. Bio je jedan od prvih koji je u ovom kraju upalio i pronio baklju ustanka. Aktivno učestvuje u Trinaestojulskom ustanku, sa sinovicom Danicom i sinovcima Radovanom i Božidarom. U znak odmazde, Italijani pale sve tri kuće braće Raičević. Pripadao je Lješkopoljsko-zetskom odredu, i učestvovao u svim bitkama koje je ovaj proslavljeni odred izvodio, iskazujući veliku hrabrost i neustrašivost. Posjedovao je solidno vojno obrazovanje i veliko ratno iskustvo koje je vješto prenosio na mlade borce, zbog čega je ostao cijenjen, poštovan i omiljen. Nije uspio da do kraja iskaže svoje ratno znanje i umijeće. Poginuo je 13. septembra 1941. godine u Donjim Crncima kod Spuža. Njegova pogibija obuzela je odred tugom i sjetom, na prekaljenog starog ratnika i komitu Iliju Raičevića.

Niko Raičević, brat Ilijin, u Narodnooslobodilačkom ratu izgubio je čitavu porodicu. Poginuli su mu supruga Velika i sinovi Božidar i Milan. Velika Nikova Raičević, rođena Vukčević, rođena je 1895. godine u Vranićima. Bila je član Antifašističkog fronta žena od 1941. godine, i kao takva, aktivno radila za Narodnooslobodilački pokret, sa svojim suprugom Nikom i mlađim sinom Milanom. Njemci su je ubili u dvorištu kuće decembra mjeseca 1944. godine.

PIŠE:

JOVO PEJOVIĆ

Nastaviće se

---